xhilter
Aller à la navigation
Aller à la recherche
Walon (Rifondou)[candjî]
Etimolodjeye[candjî]
Bodje «xhilete» (avou spotchaedje del cawete « -ete ») avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.
Prononçaedje[candjî]
- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʃil.ˈte/ /ʃil.ˈtɛ/ /hil.ˈte/ /hij.ˈte/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʃil.ˈte/
- Ricepeures : xhil·ter
Viebe[candjî]
| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | xhiltêye |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | xhiltez |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | xhiltans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | xhiltêynut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | xhiltêyrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | xhiltéve |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | xhiltêye |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | xhilté |
| Ôtes codjowaedjes | come tchicter |
xhilter
- (v. sins coplemint) fé aler ene xhilete, on fé aler raxhea, tot djåzant d' ene djin.
- A messe, gn aveut on ptit corå ki n' s' arestéve nén do xhilter.
- Dins s' banstea, l' efant xhiltêye tot l' long do djoû.
- (v. sins coplemint) fé ôre on brut d' xhilete, di garlots.
- Gaston, gn a l' telefone ki xhiltêye.
- Mins Jerome Belewe, li criyeu del veye, nos doet apoirter li novele, et disk' asteure, dins les rowes, si sounete n' a nén co xhilté. — Paul Moureau (fråze rifondowe).
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.O clotchî ene pitite clotche k' a on foirt bea son; Ele xhiltêye clair et nete, cåzu come on roudion (O. Fabry). Adon l' atelêye s' a metou en erote, tot fjhant xhilter les garlots (Y. Paquet).
- fé on brut d' kitchokés fiers.
- Il aveut si bon di fé xhilter ses çanses.
- Li tchanteu fwait s' tournêye e fjhant xhilter si assîte.
- Les vatches magnént leu mayisse: t' oyeus les tchinnes ki xhiltént.
- Il aveut bon d' etinde les deus pîces d' on franc xhilter e s' taxhete (J.P. Dumont).
- Li mot "skelin" vént do tîxhon "schelling", ki vout dire "ene sacwè ki xhiltêye" (N. Lequarré). F. cliqueter.
- les fé xhilter : furler ses cwårs. F. gaspiller.
- fé tronner (des cwåreas).
- Les gros camions fijhèt xhilter les cwåreas.
- Les gurzeas xhiltént so les cwåreas (E. Dethier). F. vibrer.
- (imådjreçmint)diner del djoye, fé plaijhi, come cwand ene xhilete va.
- C' est èn amour k' on n' dit nén s' no, Mins ki xhiltêye come on clabot (G. Simonis). F. résonner.
II. [v. sins djin] si drovi tot d' on côp tot cazant di pinsêyes ki cwerèt a comprinde åk. Dji léjhe li målåjhey tecse deus feyes, troes feyes et tot d' on côp, ça xhiltêye (A. Delporte) rl a: til.
Disfondowes: hilter, hiyter, chilter, chiyter, chulter.
Parintaedje[candjî]
- xhiltaedje, xhiltisse
- xhiltant, xhiltanmint
- xhilteu
- xhilete;
Loukîz a : « xhilete »
Sinonimeye[candjî]
Ortografeyes[candjî]
Ratournaedjes[candjî]
- F. agiter une sonnette, un hochet. (nén ratournåve direk e francès)
- F. sonner, tinter.