Aller au contenu

andje

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Bodje « angelus » ‎(« sourdla »), lu-minme do Modele:grc « ἄγγελος », (messaedjî)

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]

andje omrin et femrin

singulî pluriyal
andje andjes
  1. (mot d’ rilidjon) sôre d' esprit foû-naturel ki siert li Bon Diu ou li Diåle divins les rlidjons monoteyisses.
    • Li boune Notru-Dame, cwand on l’ preye,
      Ravoye ås andjes, di-st on, l’ santé.Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.132, “Li Présint à l’Avierge” (fråze rifondowe).
    • Lès andjes èt lès arcandjes sont mouwés d' rèspèt d'vant vos. Jean Bosly, ratournant L' imitåcion d' Djezus-Cri.
    • Låvå sol soû, plinne di farene,
      Come ene andje esconte do solea
      Li djonne mônresse waite sol pazea
      Ene ombrire d' aiyes
      Georges Smal (fråze rifondowe).
    • Ossi, cwand l’ Bon Dju si mèta èl tièsse dè distrûre tot çoula, èvoya-t-i in-andje po dîre a Loth dè prinde sès guènèyes èt dè vaner èvôye avou tote si famile Georges Ghys.
    • Djôsèf, Marèye èt s’fi, qu’ine andje aveût prév’nou
      Si såvît tot s’catchant,
      Vè l’ingråte disseûlance dès sètchès plin-nes d’Indjipe.
      Joseph Mignolet, "Li tchant del croes", 1932, p. 49.
  2. (pus stroetmint) metchant andje.
    • L' andje a coine,
      Åreut bén volou, d' on côp d' fås,
      Soyî tos les omes ki l' tere poite. Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Les deus sèmeus", p.23 (fråze rifondowe).
  3. sakî foû bele, foû midone.
    • Bele andje, vorcial ene novele anêye,
      Et dj' acours bén vite vis strimerMartin Lejeune, Po s' novèl an (fråze rifondowe).
    • Divant-z-oûve
      El påhûlisté dèl vèsprèye
      mi coûr a si sovint tchanté
      qu’i m’arive dè c’moûdri m’pinsêye
      po r’trover l’andje què l’fat tocter— Émile Wiket, "Fruzions d' cour".
  4. (mot d’ efant) mamé.
    • Tote seule eco, dji m' ritrovéve sol tere,
      Avou l' pôve andje ki dji dveu piede ossu. Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Pauve kimére" (fråze rifondowe).
    • Dizo s’ pezant fårdea,
      Nosse pôve pitit gayård triméve tote ene djournêye,
      Leyant djus di s’ front d’ andje, li souweur agoter
      So l’ ovraedje k’ abateut po n’ nén esse barboté
      Des mwaisses ki n’ avént d’ keure di ses djonnès anêyes. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.45, “Agnuss” (fråze rifondowe).
    • Doirmoz påjhirmint, mi ptite andje;
      Ripoizoz vs bén ; vos estoz stantche
      Henri Lerutte (fråze rifondowe).

Ratourneures

[candjî]
  1. saedje come èn andje

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
esprit ki siert li Bon Diu ou li Diåle