andje
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « angelus » (« sourdla »), lu-minme do Modele:grc « ἄγγελος », (messaedjî)
-
L' andje anonce a Mareye k' ele etchedjrè Djezu
-
Guere des andjes da Diu et da Diåle
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɑːt͡ʃ/ /ɑːʃ/ /ɑːd͡ʒ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɑːt͡ʃ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Sustantif
[candjî]andje omrin et femrin
singulî | pluriyal |
---|---|
andje | andjes |
- (mot d’ rilidjon) sôre d' esprit foû-naturel ki siert li Bon Diu ou li Diåle divins les rlidjons monoteyisses.
- Li boune Notru-Dame, cwand on l’ preye,
Ravoye ås andjes, di-st on, l’ santé.— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.132, “Li Présint à l’Avierge” (fråze rifondowe). - Lès andjes èt lès arcandjes sont mouwés d' rèspèt d'vant vos. — Jean Bosly, ratournant L' imitåcion d' Djezus-Cri.
- Låvå sol soû, plinne di farene,
Come ene andje esconte do solea
Li djonne mônresse waite sol pazea
Ene ombrire d' aiyes
— Georges Smal (fråze rifondowe). - Ossi, cwand l’ Bon Dju si mèta èl tièsse dè distrûre tot çoula, èvoya-t-i in-andje po dîre a Loth dè prinde sès guènèyes èt dè vaner èvôye avou tote si famile — Georges Ghys.
- Djôsèf, Marèye èt s’fi, qu’ine andje aveût prév’nou
Si såvît tot s’catchant,
Vè l’ingråte disseûlance dès sètchès plin-nes d’Indjipe. — Joseph Mignolet, "Li tchant del croes", 1932, p. 49.
- Li boune Notru-Dame, cwand on l’ preye,
- (pus stroetmint) metchant andje.
- L' andje a coine,
Åreut bén volou, d' on côp d' fås,
Soyî tos les omes ki l' tere poite. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Les deus sèmeus", p.23 (fråze rifondowe).
- L' andje a coine,
- sakî foû bele, foû midone.
- Bele andje, vorcial ene novele anêye,
Et dj' acours bén vite vis strimer— Martin Lejeune, Po s' novèl an (fråze rifondowe). - Divant-z-oûve
El påhûlisté dèl vèsprèye
mi coûr a si sovint tchanté
qu’i m’arive dè c’moûdri m’pinsêye
po r’trover l’andje què l’fat tocter— Émile Wiket, "Fruzions d' cour".
- Bele andje, vorcial ene novele anêye,
- (mot d’ efant) mamé.
- Tote seule eco, dji m' ritrovéve sol tere,
Avou l' pôve andje ki dji dveu piede ossu. — Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Pauve kimére" (fråze rifondowe). - Dizo s’ pezant fårdea,
Nosse pôve pitit gayård triméve tote ene djournêye,
Leyant djus di s’ front d’ andje, li souweur agoter
So l’ ovraedje k’ abateut po n’ nén esse barboté
Des mwaisses ki n’ avént d’ keure di ses djonnès anêyes. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.45, “Agnuss” (fråze rifondowe). - Doirmoz påjhirmint, mi ptite andje;
Ripoizoz vs bén ; vos estoz stantche
— Henri Lerutte (fråze rifondowe).
- Tote seule eco, dji m' ritrovéve sol tere,
Ratourneures
[candjî]- saedje come èn andje
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
- andje : R13