linwe

Loukîz eto : langue.

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « lingua » (minme sinse).

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /lɛ̃w/ /lɛ̃k/ /lãk/ /liːk/ (cåzu k’ deus prononçaedjes)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /lɛ̃w/
Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
linwe	linwes

linwe femrin

(antomeye) gros musse, sins oxhea, metou dins l' boke, et ki sieve a magnî et a djåzer.
- Sacwants kilos d' farene fijhént bén l' afwaire po prusti deus u troes pwins, ki n' aplaként nén al linwe come li gris papiasse do ravitaymint — Yvon Laurent (fråze rifondowe).
- Nosse vatche aveut ene linwe houzêye et vni foû del gueuye — ramLR (fråze rifondowe).
- Dimefyîz vs des linwes k' ont stî trimpêyes dins l' souke; a ene douce alinne, våt mî, sovint, ene sakî ki souke — Henri Pétrez (fråze rifondowe).
- Fåt côper leu linwe djus a des cis k' i gn a ki dmandront do côp «ké walon alez aprinde ?» — Roger Viroux (fråze rifondowe).
(imådjreçmint) manire di djåzer.
- Mins les vîs coirbås sont mactés ;
  I fjhèt les cis ki n’ ont nén l’ linwe boune. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.96, “Li Nid d’Coèrbâs” (fråze rifondowe).
- Djans ene linwe, paret, ki coixhe come on taeyant. — Henri Simon, « Janète » 1911, (eplaidaedje da Jean Haust di 1936), p.119 (fråze rifondowe).
(mot des cinsîs) misrete (coir k' est dins l' bouye des aiwes do vea, do polin, et ki rshonne a ene linwe).
- Sacwants cinsîs djhèt: on l' lome li linwe paski c' est çou ki l' vea a po sucî dins l' vatche — Pierre Otjacques (fråze rifondowe).
(mot d’ mangon) cist organe la vindou å botchî.
- Dj' a fwait del linwe po mareder.
(disconsyî uzaedje) lingaedje.
- Les djins sintnut ki l' walon est ataké et k' on dit d' lu k' ci n' est nén ene linwe — Jean-François Brackman (fråze rifondowe).

Ratourneures

aveur li linwe bén pindowe
l’ awè sol betchete del linwe
hagnî dissu s’ linwe si taire dabôrd k' on vôreu bén dire åk. Dj' aveu-st aprins a fé des gros shonnances-di-rén tot hagnant dissu m' linwe, les côps ki m' pa m' berdeléve (J.L. Fauconnier).
t' as ravalé t' linwe? :: Dijhêye a ene sakî ki n' vout nén responde.
dislaxhî s' linwe: : djåzer bråmint.
si linwe va todi: : i n' si djoke nén d' cåzer.
- Les linwes vont come ene lavete å cou d' on pot.
linwe d' aspik: : djin ki sont todi po cdjåzer ls ôtes.
linwe a talu: totafwait ride djus: : djins ki n' savèt nén wårder por zels çou k' on lzî dit.
linwe a trinte-shijh tournants: : djin ki n' dit nén deus côp l' minme. # dire a spesse linwe: : dire avou ene air di rprotche.
- Li dame di scole lyi a vnou dire a spesse linwe: Nozôtes, nos l' savéns bén k' vos toû»nrîz må (C. Denis).
saetchî l' linwe après: : djéri après.

aveur ene linwe come on plantchî d' gurnî

côp d' linwe : (Lîdje) laide sacwè k' est dite conte ene sakî
esse sol linwe des djins : esse critiké, kidjåzé
- Ele m' a, dj' pou bén l' dire, fwait ene tiesse come on saeyea!
  Tot l' vinåve est so s' linwe: ome, feme, djonne ome, djonne feye
  — Édouard Remouchamps, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, «w:Li savtî», 77-143 (fråze rifondowe).