mene

Walon (Rifondou)

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /mɛn/ /min/ /mœn/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /mɛn/
• Ricepeures : nén rcepåve

Etimolodjeye 1

Tayon-bodje gayel * « meina » (minerå, metå) pal voye do tayon-bodje patwès latén « mina »; adon racuzinåve avou l' walès « mwyn » et l' irlandès « mían »

Sustantif

singulî	pluriyal
mene	menes

mene femrin

1. (industreye) fond trô dins tere k' on-z î saetche å tcherbon, å fier, evnd.
   • Nosse pere ovréve dins l' mene.
   • Il aveut ratchté on vî tchvå d' mene k' esteut poûssif.
2. (djeyolodjeye) minerå k' i gn a dins del pire.
   • Il î ont saetchî al mene di fier.
3. (mot des scoles) pondant dbout d' on croyon.

Parintaedje

• minire
• mineu
• minrai
• minete

Mots d’ aplacaedje

• pousse di mene
• bwès d’ mene
• mene di plonk
• rodje mene
• blonde mene
• poite-mene

Sinonimeye

• fosse
• minire

Dizotrins mots

• houyire
• tcherbonaedje
• beur

Ratournaedjes

trô po poujhî do tcherbon u des minerås

• Francès : mine ^(fr)

minerå k' i gn a dins del pire

• Francès : minerai ^(fr)

Etimolodjeye 2

Bodje burton « min » (muzlire, betch).

Sustantif

singulî	pluriyal
mene	menes

mene femrin

1. aparexhance do vizaedje.
   • Fé 'ne laide mene. — Motî Haust (fråze rifondowe).
   • Fé 'ne seure mene. — Motî Haust (fråze rifondowe).
   • Il a l' mene d' on laid djubet. — Motî Haust (fråze rifondowe).
   • Il a 'ne mene di sot. — Motî Haust (fråze rifondowe).
   • Awè boune mene.
   • Aveur ene bele pitite mene.
   • I m' fwait l' mene. — Motî Haust (fråze rifondowe).

Ratourneures

1. seure mene vizaedje ki mostere k' on est nén binåjhe.
   • Mins tot d’ on côp, l’ efant grogntêye…
     Ele fwait ene seure mene,… ele vout plorer … — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.136, « L’ andje dèl têre » (fråze rifondowe).
2. ni fé ni sene ni mene: fé shonnance di rén, di nén responde

Ratournaedjes

aparexhance do vizaedje

• Francès : mine ^(fr)

Etimolodjeye 3

Stindaedje do prumî sinse (minrai)

Sustantif

singulî	pluriyal
mene	menes

mene femrin

1. (industreye) trô po mete del poure et fé potchî l' rotche dins les cårires.
   • Il ont dvou forer ene longue mene po poleur awè cisse grosse rotche la !
2. (mot d’ militaire) potchante ahesse di guere.
   • Gn aveut des menes pattavå.

Parintaedje

• miner
• disminer
• disminaedje
• dismineu

Mots d’ aplacaedje

• bate mene
• bateu d’ mene
• mene al mierdjin: pitite mene po fé potchî ene djin tote seule ki passe a pî. F. mine anti-personnelle

Ratournaedjes

trô po mete del poure a fé potchî les rotche

• Francès : trou de mine

potchante ahesse di guere

• Francès : mine ^(fr)