stårer
Apparence
Cogne prumrece (dirî voyale) |
Dispotchaedje (dirî cossoune) |
Divanceye voyale (dirî cossoune) |
---|---|---|
stårer | sitårer | estårer |
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje vî francike « stal » (pôzucion, dimorance) avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes mot cité dins l’ FEW 17 209b.
Viebe
[candjî]stårer (viebe å coplemint) (1ire troke) (codjowaedje) (å prono : si stårer)
- fé toumer (ene sacwè ki s' sitind al tere, mins dmorer eshonne).
- Il a ståré li schåle.
- Il aveut ståré ene djåbe d' avoenne, et leyî des påtes al tere; et on l' a rdingué po ça
- Dji m' aprestéve a choter å gôl, et dj' a stî ståré dins l' cwåré des baks: penalti.
- I n’ tint pus qu’ d’on costé. Rade, on-z-a nokî ’ne cwède
conte on strouk dimanou d’eune di sès hautès cohes,
èt lès-omes sètchèt d’ssus. L’åbe clintche èt, tot vèrdjant,
si r’drèsse èt ståre al tére tos lès cis qu’ l’ont moudri
— Henri Simon.
- fé toumer (ene sacwè ki si stind pattavå).
- Dj' a ståré dissu mi schô tote ene boesse di botons — Odile Uyttebrouck (fråze rifondowe).
- Dj' a ståré m' djate di cafè: ça a stî come les catarakes do Niyagara tot å dbout del tåve — Robert Mathieu (fråze rifondowe).
- Dj' a ståré l' paket d' souke al tere.
- Estårer ’ne coviete po s’ ashir dissu. — Motî d’ Cerfontinne (fråze rifondowe).
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
- sitinde pattavå.
- Li solo blame e plin do cir, stårant tcholeur et loumire sol tere ki rdoxhe di saive et d’ ameur— Henri Simon, "Mès cwate moumints" (1907) (fråze rifondowe).
- Li rixhot ståréve ses aiwes pattavå les teres, cwand fevrî u måss si forplovént (E. Gilliard).
- Il a ståré les grinnes so l' gurnî, po k' ele rissouwénxhe.
- Volant scrire avou m' poite-plome, dj' a ståré l' intche so mes papîs ("R'nèthî").
- Vos pôroz vey des cumulets sol waerglaece ki ståre si muroe — Odile Uyttebrouck (fråze rifondowe).
- Li pont ki ståre si croufe di tere,
Vizon vizu d' amon l' marixhå,
A cnoxhou les tåyes do grand-pere,
Ki soctêye la dzo l' scheuve del så— Joseph Mignolet, "Fleûrs di prétins", p.71 (1929), "Li pont" (1926) (fråze rifondowe).
- rl a: sitramer, sipåde, sitierni, ristårer. F. éparpiller, épandre. stårer l' four u : les fours u : les andeas : (mot d' cinsî): rimete pattavå l' tchamp li four fåtchî.
- On ståre les andeas po les fé fener (J. Boulard). sitårer ås flates u : les flates° :. stårer les molinêyes (les frumoujhîs) : (mot d' cinsî): sitinde li tere des rexhowes di fougnant d' ene waide, po leyî l' yebe ribouter. sitårer (a) l' ansene : (mot d' cinsî) sitinde totavå on tchamp l' ansene k' esteut a ptits monceas. F. épandre le fumier.
- rl a: sitramer, sipåde, ristinde, disfé, schavner.
- (imådjreçmint) sitårer les cwårs, les çanses,… : furler ses sôs.
Ratourneures
[candjî]- stårer les gueyes : fé toumer les pîces d' on djeu d' beye.
- stårer ene kimere : fé l' amour avou leye, en ene plaece nén classike ; berôder.
- stårer les teres : (mot do bastimint) sitinde (les teres des fondåcions) tot åtoû d' ene nouve måjhone, cwand elle est cåzu fwaite.
- Li måjhone serè dabôrd presse: il ont vnou stårer les teres divant-ersè — Lucyin Mahin. F. remblayer.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]- (fé toumer d' ene plinne pîce) : berôder, epîter, rivierser, ricvierser
- (fé tchaire ene sacwè ki s' sitind a totès pårteyes): spåde, divierser, rispåde, rivierser
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]fé toumer ene sacwè ki s’ sitind al tere, mins dmorer eshonne
fé tchaire ene sacwè ki s’ sitind a totès pårteyes
Sourdants
[candjî]Etimolodjeye: shonne esse li decidaedje da S0, ca gn a yeu do forbataedje.