kissaetchî
Apparence
Plinne cogne Lidje-Årdene (betchete sipotchåve) |
Cogne Nameur-Tchålerwè (betchete nén spotchåve) |
Sipotcheye cogne Lidje-Årdene |
---|---|---|
kisaetchî | cosaetchî | csaetchî |
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « saetchî » avou l’ betchete « ki- » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /k(i.)sɛ.ˈt͡ʃiː/ Prononçaedje a radjouter (betchfessî ae)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /k(i.)sɛ.ˈt͡ʃiː/
- Ricepeures : kis·sae·tchî
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | k(i)ssaetche |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | k(i)ssaetchîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | k(i)ssaetchans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | k(i)ssaetchnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | k(i)ssaetchrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | k(i)ssaetchive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | k(i)ssaetche |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | k(i)ssaetchî |
Ôtes codjowaedjes | come waitî |
kissaetchî
- (viebe å coplemint) saetchî tocosté.
- Kissètchî 'ne båcèle — Motî Haust.
- (viebe å prono) s' assoti po ene sacwè.
- On s’ kissèche co portant ; çou qui fai nosse grand mâ,
C’è d’tote sôrt di boigne saint qu’on tribole è l’ poroche :
Onque ni ratind nin l’aute, on s’ riwène à fièstî ; — Antoine Kirsch, Li sa'vtî èt l' banquî, 1889. - Pire, li calote e s’ mwin, fjha ene foice et s’ kissaetcha
Tant bén k’ må drî s’ monkeur. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.59, “Li Feume Malâde” (fråze rifondowe). - C' est nén a vs kissaetchî pa les tchveas, k' vos vs saetchrez foû di spexheur. — Motî Haust (fråze rifondowe).
- On s’ kissèche co portant ; çou qui fai nosse grand mâ,
- (viebe å prono) tirer s' plan dins ene afwaire.
- Kimint vs va t i ? Pa! on s' kissètche — Motî Haust.
- On s’ kissaetche tchaeconk a s’ manire ; — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « On fait çou qu’on pout po viker», 1922, p.123 (fråze rifondowe).
Sinonimeye
[candjî]- (tirer tocosté) : kiråyî
- (si fé del poenne po ene sacwè) : si kiråyî, si marmouzî, fé on bazår
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]s' assoti
- Francès : être dans tous ses états (fr), se crêper le chignon (fr), s'affairer (fr)
tirer s' plan
- Francès : être s'en sortir (fr), se débrouiller (fr), s'y faire (fr)