plonkî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje «plonk», pa l'voye do latén *plumbicare.

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	plonke
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	plonkîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	ploncans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	ploncnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	ploncrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	plonkive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	plonke
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	plonkî
Ôtes codjowaedjes	come loukî

plonkî

1. (v. sins coplemint) zoupler dins l' aiwe, el tiesse el prumire (et dischinde come do plonk dins l' aiwe).
   • C’est flots ki dschindèt loyminant,
     Cwand dji plonkive, mi fjhént mamêye. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.10, “A l’Mouse” (fråze rifondowe).
   • Adonpwis, s’ i n’ vout nén plonkî e l’ aiwe, k’ i pregne on cotrea. Avou ene gote d’ adjeyisté, lu k’ e-st ossu spitant k’ on dzi, pôrè prinde li tchesturlinne po ene trûte ! — Joseph Mignolet, « Li tchèsturlinne dèl Bèle Rotche, 1922, p.26 (fråze rifondowe).
   • Fé des longuès coûsses so l' broûlant såvlon divant do plonkî e l' claire et schoumeuse aiwe — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
2. (v. sins coplemint) ariver tot toumant e baxheur.
   • Li mistere ki plonke et ki mousse,
     Ki rmowe vosse cour et ki l’ dismousse,
     Tot vnant cmaxhî tos les ptits screts
     Ki vs catchîz avou tant d’ agrès ?— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Zûvion d’amoûr", tome 43, p. 143 (fråze rifondowe).
3. (v. sins coplemint) (mot del fotbale) fé l' minme mouvmint, al tere, po-z apicî l' balon, tot djåzant d' on kîpe di fotbale, po s' catchî.
   • Dji n' åreu ptete nén l' tins d' plonkî dins on bouxhon — Jean-François Brackman (fråze rifondowe).
4. (v. sins coplemint) (imådjreçmint) moussî bén lon dins ses sovnances.
5. (viebe å coplemint) fé moussî (si mwin) dizo ene sacwè.
   • Ele plonca s' pougn inte les lénçoûs tot mates di s' mwaisse; et l' nierveuse mwin naxhter tos costés — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
6. (v. sins coplemint) (mot des cinsîs) toumer al tere, po ene dinrêye ou on four divant d' esse fåtchî.
   • Li four serè målåjhey a soyî: i plonke — Motî Alphonse Massaux (fråze rifondowe).
7. (viebe å coplemint) (mot d’ medcén) mete on stopaedje (di plonk ou d' matire sintetike) so on pouri dint, bén rnetyî dvant.
   • Li dintisse plonke on dint.

• 
  Onk ki plonke dins l' aiwe
• 
  frumint k' a plonkî

Parintaedje

• ploncaedje, plonkeu
• aplonkî
• eplonkî, displonkî
• riplonkî
• Loukîz a : « plonk »

Sinonimeye

• (aler cweri parfondmint): poujhî
• (ployî djus, po ene dinrêye): flaxhî

Ratournaedjes

moussî dins l' aiwe li tiesse li prumire

• Arabe : غطس ^(ar) = غَطْسَ =‎ ghaTsa
• Arabe marokin : tegh6es (teghTes) =‎ تغطص = تغْطص
• Inglès : to dive ^(en)
• Francès : plonger ^(fr)
• Neyerlandès : duiken ^(nl)

ployî djus po ene dinrêye d' awousse, on grand four Loukîz a : flaxhî

• Francès : verser ^(fr)

mete on plon a on dins

• Francès : plomber ^(fr)

Sustantif

	singulî	pluriyal
omrin	plonkî	plonkîs
femrin	ploncresse	ploncresses

plonkî omrin

1. (no d’ mestî) onk ki rfwait les touweas d' aiwe (k' estént d' plonk, divinltins).
   • Pocwè av coûtchî avou l' plonkî? Vos sepoz bén k’ c’ est a l’ electricyin k’ on doet des çanses! — Christian Thirion (fråze rifondowe).

Ratournaedjes

li ci ki rfwait les touweas d' aiwe, di s' mestî

• Francès : plombier ^(fr)