roncén
Apparence
(Redjiblé di roncin)
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje patwès latén * « runcinus », mot cité dins l’ FEW 10 575b (tchuze d’ ene sorwalonde come rifondowe). Racuzinåve avou l’ francès « roncin ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʀɔ̃.ˈsɛ̃/ /ʀɔ̃.ˈsɛɲ/ /ʀɔ̃.ˈsyː/ /ʀɔ̃.ˈsiː/ /ʀɔ̃.ˈsy/ /ʀɔ̃.ˈsi/ /ʀoː.ˈsɛ̃/ (betchfessî én)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʀɔ̃.ˈsẽ/
- Ricepeures : ron·cén
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
roncén | roncéns |
roncén omrin
- måye di tchvå, ki sieve les cavales.
- Il ont sté fé covri leu cavale pal roncén Nicolai — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Tins ki dj’ tuzéve insi, on grand long tchår, råyî pa deus fornouris roncéns, amonta vier mi ; li tcheron, on grand foirt gayård, m’ aporçuvant, s’ aprepia — Alphonse Nicolet.
- Li rond s’ a alårdji di ptit-z a ptit e montant disk’ a hôteur del tiesse do grand Bayård, li gros roncén del cinse — Joseph Calozet.
- Les djins dè plat payîs, cînsîs, vårlèts, dames et mèskènes, avît qwité leûs téres po z’ad’hinde vè les walles å pas d’leûs pèzants ronsins— Joseph Mignolet, "Li Payîs des Sotês", 1926, p. 32.
- (mocreçmint) ome k’ est u ki s’ dit foirt virlixh.
- Li På, c’ esteut on fameus roncén; i rmontéve al tchambe avou l’ Irma tos les djoûs a prandjire.
- Les xhinåds djhént, di vey li ptit mingurlet påpåd ki Miyin aveut yeu sol tård : « Ça arive co bén avou les vîs roncéns » — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
- Et l’ roncén aveut rpaxhou l’ cavale ki n’ aveut nén rnaké so l’ avoenne — Jean-Pierre Dumont, Tot tournant les pådjes (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]- Moenner l’ cavale a roncén : l’ aler fé potchî cwand ele roncene.
- peter come on roncén : peter foirt.
- On bon roncén pete e pixhant: dijhêye po s’ escuzer tot s’ recrestant cwand on pete divant des ôtes.
- Lu côp d’ pî d’ ene cavale ni coixhe djamåy li roncén : response a ene feme ki tape ene lawe conte èn ome.
- Kî s’ wåde roncén si rtrove tchivå : Li ci ki n’ fwait pont d’ biestreyes estant djonne divént on vayant ome fwait.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Mots vijhéns
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant d' on patwès do latén
- Sorwalondes
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do francès
- Mots avou l' betchfessî én
- Mots do walon di deus pîs
- Sustantifs do walon
- Mots do walon avou on sinse mocrece
- Mots do walon avou des ratourneures d' esplicaedje
- Mots do walon avou des ratourneures di rmetaedje
- Mots do walon avou des ratourneures