toursi
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « torquere » (tourner, fé tourner, toide, margougnî), avou on ridaedje K/S avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes, adon racuzinåve did lon avou l' francès « trousser »; mot cité dins l’ FEW 13/2 91b.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /tuːʀ.ˈsi/ /tuːʀ.ˈsiː/ /tuːʀ.ˈsɛ/ /tuːʀ.ˈse/ /tuːʀ.ˈsji/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /tuːʀ.ˈsi/
- Ricepeures : tou·rsi
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | toursi / toursixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | toursixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | toursixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | toursixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | toursirè / toursixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | toursixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | toursixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | toursi |
toursi
- (v. sins coplemint) lûter coir å coir, si bate a ptits mouvmints, po vey kî çk' est l' pus foirt.
- Cwand il est esteut gamén, faleut todi k' i s' apougne et k' i toursixh — Anatole Marchal (fråze rifondowe).
- E nosse coine, dj' esteu tote seule di crapåde; dj' inméve bråmint mia arnixhî les gaméns, toursi et s' capougnî — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
- sayî d' bate l' ôte, nén directumint, tot l' emantchant.
- Lyi fote ene trimpe eyet l' mindjî, C' est insi k' el vleut arindjî; Mins i faleut toursi ene miete, Foice k' el mastin vos lyi åreut ptete Fotou ene rôlêye di permission — Léon Bernus (fråze rifondowe).
- (imådjreçmint) aveur målåjhey po.
- Tote li djournêye il ont toursi po-z abate li grosse hesse — Émile Pècheur (fråze rifondowe).
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « åtoû ») tchicter après ene sacwè po l' fé bodjî.
- Les deus soyeus toûrsént åtoû d' on tchinne po l' awè so leu hourd — Joseph Calozet (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Vos toursiroz tant åtoû del pougnêye ki vos l’ råyroz — D.T.W.
- (viebe å prono) : Loukîz a : « si toursi ».)
Sinonimeye
[candjî]Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : S44