afaiti
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « affactare » (minme sinse), racuzinåve adon avou li vî lingaedje d’ oyi afaitier.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.fɛː.tɪˈ/ /a.fɛː.tiˈ/ Prononçaedje a radjouter
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.fɛː.tiˈ/
- Ricepeures : a·fai·ti
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | afaiti / afaitixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | afaitixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | afaitixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | afaitixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | afaitirè / afaitixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | afaitixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | afaitixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | afaiti |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
afaiti (å prono : s’ afaiti)
- (viebe å coplemint) fé k' ene sacwè soexhe normå po ene sakî.
- Afaitixhoz vos efants a ovrer — Motî Haust (fråze rifondowe).
- On ptit manaedje frisse et djinti,
Wice ki tot est prôpe a l' idêye,
Wice ki tchaeconk e-st afaiti,
Dvins l' acoird et l' påye bén wårdêye,
Di s' devouwer a tot moumint. — Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 124, "Come dju comprind l’famile" (fråze rifondowe). - I rprinda l' voye des tavienes k' il esteut afaiti do rôler djusk' å djoû. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.68 (fråze rifondowe).
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Contråve
[candjî]Ortografeyes
[candjî]E li scrîta (1100-1600) :
- et estoit ses regiments cotidiens et ly escwiers d'onneur qu'il avoit escoleit tellement affaitiez : (Jehan Lebel 1290-1370)
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | afaiti | afaitis |
femrin padrî | afaiteye | afaiteyes |
femrin padvant | afaiteye | afaiteyès |
afaiti omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- ki fwait sovint ene sacwè, k' a di l' apriyesse.
- Bén k’ foirt afaiti del froedeure,
Tot traftant, i cakéve des dints ;
— Martin Lejeune, "L’iviêr èt l’amour" (fråze rifondowe). - Les deus målureus sont si afaitis del divize ki, tot cpagntés k’ i sont, i rprindèt co leus peneus resploes atot rintrant – sol trevén k’ leu vude tcherete s’ astoke a totes les pires del pavêye, ki Batisse, li vî tchén, hawe, foice d’ esse kihossî, et k’ les rowes bahoûlèt après del cråxhe… — Arthur Xhignesse, « Boule-di-Gôme », 1912, p.5 (fråze rifondowe).
- Ca ! Qwand on n’èst nin afètî a s’chèrvi di sès deûs mins. — Jean Thoune.
- Bén k’ foirt afaiti del froedeure,
Sinonimeye
[candjî]Contråve
[candjî]Ortografeyes
[candjî]E rfondou walon :