kidure
Apparence
Plinne cogne Lidje-Årdene (betchete sipotchåve) |
Cogne Nameur-Tchålerwè (betchete nén spotchåve) |
Sipotcheye cogne Lidje-Årdene |
---|---|---|
kidure | codure | cdure |
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « conducere » (moenner eshonne), çou ki dene on mot bodje « dure », avou l’ betchete « ki- » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ki.dyːʀ/ /ky.dyːʀ/ /kɔ.dyːʀ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ki.dyːʀ/
- Ricepeures : ki·dure
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | k(i)dû |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | k(i)dujhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | k(i)dujhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | k(i)duynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | k(i)durè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | k(i)dujheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | k(i)duye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | k(i)dût |
Ôtes codjowaedjes | come cure |
kidure (viebe å coplemint)
- moenner (ene djin) d’ ene plaece a l’ ôte.
- L' innmi fjheut li ci k' nos bourdéns,
Cwand on lyi djha, sins kesse ni messe,
Ki ns avéns èn ome a nosse tiesse,
Po nos cdure wice ki nos dmandéns. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "1830", p.37 (fråze rifondowe). - Li prumî côp, i savént bén l’ voye, pusk’ il estént dins leu payis. I n’ avént yeu dandjî ni d’ rén ni d’ persoune po les codure et les loumer — Anatole Marchal, Li Dérène Chîje, p. 132 (fråze rifondowe).
- Cwand l’ cardinå a yeu amoenné s’ binde di djonnes moxhons disk’ å ptit Bwès d’ Ezemonts, i s’ a fait codure a l’ tchabote do vî djuråd — Octave Mollet (fråze rifondowe).
- Adjeneye la sol verdeure d' on rivadje,
Ses crolés ouys ont l' coleur di l' airdiè,
Et ses blancs bresses po cdure si doûs lingaedje,
Batèt l' cadince cwand dj' lyi va dire adiè…— Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 108-109 (fråze rifondowe).
- L' innmi fjheut li ci k' nos bourdéns,
- tini (pal mwin).
- Vos dvoz cdure cist efant la pal mwin.
- (viebe å prono) Loukîz a : « si codure ».
Parintaedje
[candjî]- k(i)dujhaedje, k(i)dujhance
- k(i)dûte
- ricdure
- Loukîz a : « dure »
Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :