tidje
Apparence
-
(Sustantif 1) Tidje enivlé.
Etimolodjeye
[candjî]- (Sustantif 1) Tayon-bodje latén « terreum » (di tere)[1]. Sorlon Grandgagnage, ci mot ci vénreut do bodje gotike « thiudisk » (« k’ est a tertos »), mins on sai ouy ki çou n’ est waire probåbe.
- (Sustantif 2) S’ i gn åreut ene sakî ki sepreut cwè åd fwait di l’ etimolodjeye di « tidje », el pout stitchî vaici.
Sustantif 1
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
tidje | tidjes |
tidje omrin
- voye di tere.
- Li solo s' live, li cir est clair, et, d' cial al copete do tidje, on cmince a vey çou ki s' passe e brouweur del fondreye— Henri Simon, "Mès cwate moumints" (1907) (fråze rifondowe).
- Dji so coboy a l’ Ouwess do Condroz ;
Dji so-st on pôve coboy,
Et pattavå les voyes,
Ttossu rade k’ el vint d’ bijhe, dins les schavêyes, les tidjes,
Dji pedale come on sot. — André Gauditiaubois (fråze rifondowe). - Li vint est å Trô al Bijhe; les moxhes d’ Årdene volnut so les tidjes. — A. Primen (sourdant a recråxhî) (fråze rifondowe).
- C’ esteut onk di ces omes k’ on voeyeut davance, li bezaece so les rins, cori les tidjes et les schavêyes do Condroz. — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- Les trôs et les bosses,
Les tidjes et les trîxhes,
Mi moennèt a l’ ônoe. — J.M. Kadjansky (sourdant a recråxhî) (fråze rifondowe). - So les tidjes, vete riglatixhant,
Les prés frumjhént dzo ene frisse air. — Bernard Louis (fråze rifondowe)..
- li hourlea (talu) avou del yebe, sol coté d’ ene voye.
- Li Mignon s’ estaléve sol tidje. — Motî del Hesbaye (fråze rifondowe).
- cresse d’ on payis a totès schavêyes (come li Condroz).
- C’ est po çoula k’ on a tchoezi del mete la, sol dierin tidje, sol boird do Condroz ! — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]- sol Tidje: no d’ plaeces a Moirtî, a Meu, a Vedrén.
- Il esteut avou les djonnes di Meu ki passént dissu l’Tidje, li voye ki moenne a Inguizêye et ki passe so les dzeus. (P. Gilles).
- li voye do Tidje: no d’ ene plaece d’ Ovîfa.
- e Tidje: no d’ ene plaece di Serè.
- Bolroetidje: (so plaece : Bolrûtîtch) voye di Borlé.
Parintaedje
[candjî]Mots vijhéns
[candjî]Sipårdaedje do mot
[candjî]Coinrece Hesbaye, Condroz, payis d’ Måmdey.
Ortografeyes
[candjî]Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ˈtiːt͡ʃ/ /ˈtjet͡ʃ/ /ˈtiːʃ/ /ˈtjɛːʃ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ˈtiːt͡ʃ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Ratournaedjes
[candjî]Sustantif 2
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
tidje | tidjes |
tidje femrin
- (botanike) partêye d’ ene plante ki mousse foû del tere et did la ki crexhnut les coxhes, les foyes et les fleurs.
- I fåt rtaeyî les tidjes des rôzes po lzès poleur mete dins l’ våze.
- alondjeye partêye di tote sôre di sacwè.
Ortografeyes
[candjî]Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ˈtiːt͡ʃ/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : nén rcepåve