trî

Loukîz a : «trîxhe»

Walon

Etimolodjeye

Loukîz a : « trîxhe ».

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /tʀiː/ /tʀi/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /tʀiː/

Sustantif

singulî	pluriyal
trî	trîs

trî o.

1. trîxhe.
   • Avoz sovnance do vint d' Lorinne Cwand i shofléve sins rprinde alinne, K' i råvléve li cresse des grands trîs, Schetant les coxhes di nos poplîs. (Simone del Goulete).
   • Dispu adon, li feu a tchôkî si rodje tiesse ådtruviè des bwès et des trîs et s' vinte ki shût n' est k' ene blame et s' cawe tot padrî cotape les braijhes et les cindes. — É. Gilliard (fråze rifondowe).
   • On paxhi avou sacwants åbes å fruts, et, pus lon, les trîs et les bwès.— C. Denis (fråze rifondowe).
2. tere k' on leye rispoizer èn an, po-z î rsemer des dinrêyes l' anêye d' après. Loukîz a : djouxhire. F. jachère, guéret.

Ratourneures

1. >> leyî e trîxhe; leyî cori a trî : èn nén tcherwer. On dit eto: leyî cori a roye.
2. >> leyî cori l' feu a trî : (imådjreçmint) èn nén mete di l' aiwe boure, adon kel sitouve est bén tcherdjêye.
3. >> tere ås trîs : trî.
   • L' atulî eyou çk' i bouteut esteut retouré di sacwants bounîs d' tere ås trîs. (R. Painblanc).
4. >> on djårdén come ene trîxhe : avou toplin des crouwås.
5. >> So les Trîs : no di sacwantès plaeces el Walonreye, a Salzene, å Sårt-Biernåd, evnd.
   • Cwand on-z intréve ås Trîs pa l' Avnowe di Salzene, vos veyîz on dreve di beas åbes, des castagnîs. (J. Osselet).
6. >> Les longs Trîxhes : no d' ene plaece di Boumål.
7. >> Les Trîxhes : no d' ene plaece di Djoupeye.
8. >> dimorer a trî, e trîxhe :
   1. dimorer sins esse tcherwé, tot djåzant d' ene tere.
   2. dimorer viye djonne feye, tot djåzant d' ene comere.
9. >> ritourner on trî : tcherwer ene tere ki n' l' esteut nén, come ene viye waide.

Parintaedje

• trîxhler
• trîxhner
• distrîxhî, distrîxhner
• kitrîxhner

Pwaire minimom

• triche (trichaedje, frawtinaedje)
• tri (triyaedje, relijhaedje)

Ratournaedjes

± tere nén tcherwêye

• Francès : terre inculte ^(fr), friche ^(fr), lande ^(fr), garrigue ^(fr), terrain vague ^(fr)
• Picård : trieu ^(pcd)

± tere k' on leye rispoizer èn an

• Francès : jachère ^(fr), guéret ^(fr)

± leyî cori a trî

• Francès : en friche

± dimorer a trî

• Francès : rester inculte (en parlant d'une terre) ; demeurer célibataire, vieille fille (en parlant d'une femme)

Hårdêyes divintrinnes

• Dipus d' racsegnes so les mots "trî", "trîxhe" et leus parints dins les nos d' plaeces del Walonreye.
• "Avå trîxhes et bwès" roman da Jean Lejeune (1948)