xhuflet
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Svierba do viebe « xhufler » avou l’ cawete « -et ». Li disfondowe di xhuflet est l’ minme ki l’ disfondowe di shoflet dins tote li Bassårdene (Bastogne, Bive), et dins on grand boket do Coûtchant walon (Cerfontinne, Payis d’ Tchålerwè).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʃy.flɛ/ /ʃu.flɛ/ /hy.flɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʃy.flɛ/
- Ricepeures : xhuf·let
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
xhuflet | xhuflets |
xhuflet omrin
- usteye ki les djindåres, les årbites, les mwaisse-ovrîs, evnd xhuflèt dvins po cmander.
- pitit instrumint d’ muzike a ene u sacwantès notes, fwait avou do frågne, del så, do havurna, des rozeas.
- Si onk vout aveur po des penes,
L' ôte vout aveur po des cruskenes,
Po on tabeur, po on xhuflet,
Po on ptit campinair di bwès — Pasquille sur le mariage, ~1660; dvins "10 pièces de vers sur les femmes et le mariage",Jean Haust, 1941 (fråze rifondowe).
- Si onk vout aveur po des penes,
- fôme d’ ene sacwè k’ est côpêye come on xhuflet rustike.
- (oujhea) tchant d' èn oujhea.
- N’ oyéz-v' nin l’ huflèt dè måvi?…
I sone l’ eûre ad’lé vosse finièsse,
Et l’ favète lait heûre è corti
Dès rîmês d’ ôr, qui fèt fruzi
Fî parèye qu’ ine tinrûle carèsse…
— Joseph Mignolet. - Djel avowe sins beacôp d' façons :
Po dire l' amour ki m' broûle e l' åme
Mi ptit xhuflet n' a k' ene tchanson— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "Eco todis", tome 34, p. 131 (fråze rifondowe).
- N’ oyéz-v' nin l’ huflèt dè måvi?…
- (pa stindaedje do sinse) gozî.
- (plaijhanmint) seke do ptit gamén.
- air ki passe pa on ptit trô et fé on xhuflaedje.
-
(Sinse 1) Deus xhuflets.
-
(Sinse 2) On xhuflet.
-
(Sinse 3) On xhuflet (e hôt) et on tchanfrin (e bas).
Ratourneures
[candjî] Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
usteye k’ on xhufele divins po cmander
- novea mwaisse, novea xhuflet : On novea mwaisse ni fwait måy come li ci k’ esteut dvant lu.
- roter å xhuflet
pitit instrumint d’ muzike
- ... I n’ a pus k’ on ptit xhuflet Po xhufler o cou da Tchantchès : fén d’ on rima d’ efant, a môde di hopleuse, wice k’ on rtoûne l’ efant, eyet lyi shofler so s’ dirî.
- Bate et bate al Sint Linåd; Cawe di vî vexhåd, Cwand vosse vatche årè velé, Vs åroz do boure et do stofè; Hê, xhuflets, vinoz ! : rime-rame des efants ki batént les coxhes di havurna po fé des xhuflets (ramexhné pa J. Thiry).
- vochal mi trô di m’ cou por vos fé on xhuflet : Dji m’ fote di vos.
fôme d’ ene sacwè k’ est côpêye come on xhuflet rustike
- e xhuflet : di bihair. Cisse få la n’ est nén bén rawijheye: ele prind l’ grin e xhuflet. F. en biseau.
- côper e xhuflet : côper d’ bihair.
gozî
- côper l’ xhuflet : a) côper l’ parole. b) sigoziyî (côper l’ goidje). rl a: buzea.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Mots vijhéns
[candjî]fôme d’ ene sacwè k’ est côpêye come on xhuflet rustike
Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]air ki passe pa on ptit trô et fé on xhuflaedje
- Francès : vent coulis (fr)