Aller au contenu

arester

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « arrestare », adon racuzinåve avou li vî lingaedje d’ oyi « arester » (minme sinse).

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) arestêye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) arestez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) arestans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) arestêynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) arestêyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) arestéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) arestêye
pårt. erirece (dj’ a, vos av) aresté
Ôtes codjowaedjes come tchicter

arester

  1. (v. sins coplemint) èn pus porshure (on mouvmint, èn ovraedje).
    • Arestêye ! Ti m' les peles !
    • I n' fijhèt d' må a nolu, ces tchaferlikes la, mågré k' i n' arestèt nén d' marmouzer etot raguidant d' cresse Charles Staquet (fråze rifondowe).
    • C’  est onk k’ a l’ zapete del tévé dvins ses mwins et ki n’ arestêye nén di passer d’ on fime porno a on fime so l’ pexhe el mer. Christian Thirion (fråze rifondowe).
  2. (viebe å coplemint) fé k' ene sacwè ni bodje nén.
    • Si l' vint candje, s' i shofele d' èn ôte des costés, adon, nos påwions arestèt leu passåjhe, et vos n' les rvoeroz pus k' å prumî bea djoû, wice k' i n' åront pus dandjî do foirci po voler Jean Lejeune di Djoupeye, Avå trîhes èt bwès, p. 131 (fråze rifondowe).
    • Come ene åme el detresse
      Nouk n' arestêye li pas
      Si ç' n' est l' djonne troufelresse
      Ki s' galant planta la
      Henri Bragard (fråze rifondowe).
    • Dj’ aresta l’ oto a l’ edroet do pont. Robert Mathieu.
    • Li tèm’tante ècinse dès fleûrs l’ arèsta— Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.163.
  3. (viebe å coplemint) prinde ene sakî po l' egayoler.
    • Les poyous l’ arestît et i fourit codåné a-z esse broûlé vicant — Philippe Baudoin (fråze rifondowe).
  4. (pus stroetmint) (viebe å coplemint) ratni on likide.
    • Les bassins sont todi triviersés på ri, ki les gaméns di m’ tins arestént tot bastixhant on hourlea Paul Renson (fråze rifondowe).
    • Li foye di coixheure arestêye li sonk cwand on s' a coixhî Jean Wisimus (fråze rifondowe).
  5. (viebe å prono) fini ene sacwè k' on fijheut.
    • Et vola k’ å pî d’ l’ åbe, les bwejhlîs s’ arestèt,
      Tcherdjîs d’ awiantès hepes et d’ pezantès cougneyes. Henri Simon (fråze rifondowe).
    • Li petroleu s' arestêye dilé les cinses, les tchesteas et les houtes, et on pô pus lontins, et pa oniestruté, e tot dierin cafè, po boere deus, troes tchikets Louis Pierrard (fråze rifondowe).
    • Li houzon d’ air, curieus, naxhtêye
      S’ enonde, s’ arestêye, tins k’ i ksemtêye
      Ene poûssîre ossu fene ki rén … Martin Lejeune, "L’amour vint dè passer", dins « L’année des poètes » (1892), p. 230 (fråze rifondowe).

Parintaedje

[candjî]

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]
fé k' ene sacwè ni bodje nén

Contråve

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
èn pus continouwer
atraper ene sakî po l' egayoler
fé k' on likide ni coure pus
ni pus bodjî