bablou
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « balbus » (begyåd).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ba.ˈblu/ /ba.ˈbly/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ba.ˈblu/
- Ricepeures : ba·blou
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | bablou | bablous |
femrin padrî | bablowe | bablowes |
femrin padvant | bablowe | bablowès |
bablou omrin (come addjectif djondrece, todi metou padrî l’ no)
- ki voet brouyî, ki voet dobe.
- Dj' a les oûys tot bablous a cåze do solo.
- Totes ses viyès sovnances
Et ses tchansons d' amour, shonnént poirter l' longue ranse,
Et dvant ses ouys plins d’ låmes, divant ses ouys bablous,
Distindént come Mareye. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.58, “Li Feume Malâde” (fråze rifondowe).
- tot peté, tot sbaré.
- I dmana bablou, li boke å lådje.
- Leu tchanson rmowe minme l' åme do Diåle; Pus bele ki l' cisse do Råskignoû, C' est ene tchanson ki rind bablou. — André Gauditiaubois (fråze rifondowe).
- Pus moirt ki vike, i dvént bablou
— Ep. Martial, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, ‘’Li savtî des recoletes’’, 69-73 (fråze rifondowe).
Sinonimeye
[candjî]peté, sbaré, reyusse, pek, ståmusse; Loukîz a : « ståmusse »
Ratourneures
[candjî]- si fé bablou a : drovi les ouys tant k' on voet brouyî.
- Dji m' a fwait tot bablou a cweri.
- esse (tot) bablou :
- esse maké.
- Li mwaisse di scole vos el hapéve pa ene pougnêye di tchveas, et l' kischoyeut télmint ki l' pôve efant end esteut tot bablou. — Henri Forir (fråze rifondowe).
- Bon Diu d' bwès! Ké bea froumadje; Ki dj' soeye bablou si dji n' lyi hape nén s' boket! — Joseph Bily (fråze rifondowe).
- vey des sacwès ki n' egzistèt nén.
- Dji so tot bablou, u cwè?
- esse maké.
Parintaedje
[candjî](minme sourdant etimolodjike)
Sipårdaedje do mot
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : S109
Ratournaedjes
[candjî]tot peté, sbaré
vey des sacwès ki n' egzistèt nén
- Francès : avoir la berlue
Adviebe
[candjî]bablou (nén candjåve)
- d' ene brouyeye manire.
- Mi coixheure a m' mwin mi fjheut sofri; portant, djel riwaitive tot bablou, come si dj' åreu volou k' ele ni si rfreut måy. — Lorint Hendschel.
Ratourneures
[candjî]- vey (tot) bablou :
- vey brouyî (d' esse sô, d' aveur sitî maké, di braire).
- Les åbletes, dilé l’ naeçale,
Si rapoulént-st a hopeas ;
On ls åreut pris-st å trûlea,
Mins l’ amour rind si bouxhale,
Ki l’ pus sûti voet bablou. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.165-166, “Es Barbou” (fråze rifondowe). - Cwand Djam ariva-st a Lexhî, å cåbaret des catoize fesses, i veyeut tot bablou: les håyes dansént, les coks et les poyes corént-st evoye, e dobe, sol voye. — Marcel Hicter (fråze rifondowe).
- Li curé Groyinne a les ouys tot frexhs a ndè vey bablou. — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
- Dji n' chtroumfêye rén nerén ! Dji voe tot bablou !— Paul-Henri Thomsin, ratournant Lès schtroumpfs èt lès bèrikes èmacralêyes, 2021, p. 11 (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Les åbletes, dilé l’ naeçale,
- vey ene sacwè k' on croet nén possibe.
- etinde bablou : etinde des sacwès ki n' egzistèt nén.
- Est ç' mi ki sondje? etind dj' bablou?
- vey brouyî (d' esse sô, d' aveur sitî maké, di braire).
d' ene brouyeye manire
- Francès : avec des yeux hagards
vey brouyî
- Francès : voir trouble, voir trente-six chandelles
vey ene sacwè k' on croet nén possibe
- Francès : avoir la berlue
etinde bablou
- Francès : entendre des voix
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do latén
- Mots ki s' prononcèt parey cåzu totavå
- Mots do walon di deus pîs
- Addjectifs
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon todi metous padrî
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots do grand Payis d' Lidje
- Mots do grand Payis d' Nameur
- Adviebes do walon
- Mots nén candjåves do walon