broyî
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje vî francike * « brekan » (casser) avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes, adon racuzinåve avou inglès « break » eyet l' neyerlandès « breken ».
Viebe
[candjî]| Djin et tins | Codjowa |
|---|---|
| Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | broye |
| Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | broyîz |
| Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | broyans |
| Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | broynut |
| Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | broyrè |
| Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | broyive |
| Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | broye |
| pårt. erirece (dj’ a, vos av) | broyî |
| Ôtes codjowaedjes | come waitî |
broyî
- (viebe å coplemint) sipater ene sacwè po l' dismoure, endè fé tos ptits bokets ou tos féns bokets.
- Broyî des coleurs, do sé. — D.T.W.
- Il a stî broyî på trén. — D.T.W.
- Broyî do lén divant d' li spindjî. — D.T.W.
- Sol plaece Sinte Båre, e minme edroet,
Les minmès botresses, tchaeke anêye,
Vinént po des djins k’ avént d’ cwè,
Tripler les troes cwårts d’ ene djournêye,
Li pougn sol hantche,
Les bresses trossîs,
Broyant dizo leus shabots d’ faw, li plakisse la k’ ele efoncént. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.121, “Nos Bottresses” (fråze rifondowe). - I vos fåt broyî l' alimint des grands poyons pol diner a onk d' ene troejhinne di djoûs.
- C’ ît l’ guere, èç moudrel la ki droveut ses grawes po nos broyî tertos — Louis Sohy (fråze rifondowe).
- I s' a broyî les oxheas des djambes tot-z aterixhant dins l' falijhe avou s' paratchute.
- Dins l' trén, dji rescontere li mere di m' soçon Françwès, moenneu d’ avions ; ele creye des Mimile et des Mimile, e tchoûlant, et ele mi ratchouftêye a m' broyî l' hanete — Émile Pècheur (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) froter foirt ene sacwè (kéke feye po l' sipater, èl dismoure, endè fé tos féns bokets, èl rassonrer, èl poli...).
- Ele broye do rodje so ses lepes. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- Nos broyans del poure di coleur. — Motî Gilliard (fråze rifondowe).
- Il a falou bråmint broyî dsu po l' rawè prôpe.— D.T.W.
- Broyî l' sé so lès bokèts. — D.T.W.
- (v. sins coplemint) aspoyî foirt.
- Su lès kês vûdes, li pas d' one santinèle brôye èt brôye... — Les crwès dins les bruwères, p. 30.
