dihessî

Walon (Rifondou)

Plinne cogne	Spotcheye cogne
dihessî /dihɛsiː/	dhessî /thɛsiː/

Etimolodjeye

Bodje vî francès « ess- » (avou on ristitchî H po stoper l’ ahiket) avou l’ betchete « di- » (ki fwait fé l’ accion) des viebes ey avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /d(i.)hɛ.ˈsiː/ /d(y.)hɛ.ˈsiː/ /dis.ɛ.ˈsi/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /d(i.)hɛ.ˈsiː/
• Ricepeures : di·he·ssî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	dihesse
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	dihessîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	dihessans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	dihesnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	dihesrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	dihessive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	dihesse
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	dihessî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

dihessî

1. rissaetchî les ahesses d' ene sakî.
   • DONÉ. – Vos n’ avoz nén del påsse ? Dji vs è va dner !
     MATÎ. – Dji vis vou nén dhessî. — Henri Simon, « Sètche, i bètche » 1889, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.45 (fråze rifondowe).

Contråve

• ahessî
• spani

Ortografeyes

Divant 1900 :

• dihessî / d’hessî : E177a ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• duhèssî / d’hèssî : E21, E34
• disèssi : C13
• dihèssî / d’hèssî : E1

E rfondou walon :

• dihessî / dhessî : R10 ^(lére), R13

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	dihessî	dihessîs
femrin	dihesseye	dihesseyes

dihessî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "dihessî".

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	dihessî	dihessîs
femrin padrî	dihesseye	dihesseyes
femrin padvant	dihesseye	dihesseyès

dihessî omrin

1. sins çou k' i fåt po viker, po-z ovrer.
   • Dj’ a dmanou mouwea ; dj’ a dmanou sins djåzer ; mins estant dhessî d’ tos mes bins, mi doleur mi fwait piede li tiesse — Ratournaedje des såmes, p. 64 (fråze rifondowe).
   • On crikion k’ aveut tchanté tot l’ esté
     Si trova foirt dihessî
     Cwand l’ bijhe el vina hagnî — Charles Duvivier de Streel, ratournant Li copixhe et l' cok d' awousse da Lafontinne (fråze rifondowe).
   • Li cok d’ awousse k’ a tchanté
     Djoyeuzmint tot l’ esté
     Si trouve bén dihessî
     Cwand l’ bijhe a-st arivé — Marcel David, ratournant Li copixhe et l' cok d' awousse da Lafontinne, etot lijhant des ôtes ratournaedjes lidjwès (fråze rifondowe).