mode
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « mulgere » çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -de » des viebes; dedja e vî lingaedje d’ oyi (vî francès « moldre »); racuzinåve avou l' itålyin « mungere », li roumin « mulge » et l' roumin « mulgere », li portuguès « mungir », l' espagnol « mecer » et l' espagnol « muir » (coinrece d' Aragon), l' occitan « mólzer » et des sfwaits mots dins les ptits lingaedjes apurlins; mot cité dins l’ FEW 613 198b.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /mɔt/ /mut/ /muːt/ (oyon O.OU)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /mɔt/ aschoûtez lu
- Ricepeures : nén rcepåve
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | mode |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | modoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | modans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | modnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | modrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | modeut |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | mode |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | modou |
mode
- (viebe å coplemint) fé rexhe do laecea del tete (d' ene biesse ås tetes, aprume les cene ki sont aclevêyes po).
- Ass dedja modou l' blanke?
- On mode todi les prumîs djets al tere — Motlî Belleflamme so les waides do Payis d' Heve (fråze rifondowe).
- Vos pôroz rescontrer,
Maxhurés d' noer et blanc,
Les tropeas d' vatches ki rdischindèt des tchamps
Cwand c' est l' moumint d' les mode — Paula Lassence (fråze rifondowe). - Mins c' est l' rowe ki toûne, dit-st i, d' on lan, li Djôzef Djonnome, ki modèt dipus d' on cint d' vatches après Måtche — Lucyin Mahin, ratournant A.G. Terrien, no d' pene da Albin Georges.
- (v. å nén dit coplemint) fé l' ovraedje deus ou troes côps par djoû di fé rexhe li laecea des vatches d' on ståve.
- Do tins passé, ki les vatches ni dnént nén cåzu, on modeut troes feyes; asteure k' ele dinèt l' dobe, on n' mode pus
- I modèt a shijh eures å matén et a cénk eures del vesprêye.
- I s' fårè-st avancî po mode — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Ti n' vas nén vite assez: ti modes sins schome — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
-
mode al mwin dins on tûturon
-
mode al rôlante machene
-
aprinde å mode al mwin
Ratourneures
[candjî]- mode al schoume: dins l' modaedje al mwin, aler rade et fer assez po fé schoumer l' laecea dins l' saeyea.
- xhame a mode u pitit banc po mode|cat=es}}: pitit bas xhame ki l' modeu s' ashît dsu; on dit eto: «passet».
- cwand çki les femes ont li pus d' schome inte les djambes? :: cwand ele modèt advina fåsmint måhonteus.
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Omofoneye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Viebes do walon avou l' cawete -de
- Mots walons rtrovés e vî lingaedje d' oyi
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do vî francès
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot d' l' itålyin
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do roumin
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do portuguès
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot d' l' espagnol
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot d' l' occitan
- Mots avou l' oyon O/OU
- Mots do walon avou des eredjistrumints odios
- Mots do walon d' on seu pî
- Viebes do walon
- Viebes do walon pår disrîlés
- Mots do walon avou des ratourneures d' esplicaedje
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots do walon k' on rtrouve dins les advinas