pidjoler
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « pidjole » avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /pi.d͡ʒɔ.le/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pi.d͡ʒɔ.le/
- Ricepeures : pi·djo·ler
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | pidjole |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | pidjolez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | pidjolans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | pidjolnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | pidjolrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | pidjoléve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | pidjole |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | pidjolé |
Ôtes codjowaedjes | come bouter |
pidjoler
- (v. sins coplemint) (mot d’ djeu) djeu d' coûsse avou deus groupes ki dvèt sayî di fé des prijhnîs di l' ôte costé.
- Les efants pidjolèt avå les rowes. — Motî Haust (fråze rifondowe).
- (pa stindaedje do sinse) cori.
- Pidjolans, savoz : nos estans an retård ! — Motî Haust (fråze rifondowe).
- (imådjreçmint) (belès-letes) voler dins tos les sinses.
- Est ç’ èn oujhea di l’ air si bleu,
Wice k’ on voet
L’ aronde po fé l’ amuzete
Pidjoler d’ tos les bijheas ? — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.133, « Nosse feye » (fråze rifondowe). - Mès sondjes dansèt… Awè; dji v’s-èl kifèsse,
Come lès lèdjîrs påvions qu’pidjolèt d’zos l’cîr bleû,— Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.170. - Dji voe des cresses di toets, des tchminêyes,
Des riguilites di hôts-volés
Et des tchawes-soris pidjoler
Et des ôtes båbecînes… — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Po m’ båbècîne », 1923, p.45 (fråze rifondowe). - Dji n' ritrouve pus l' vete coxhete
La k' pidjolént les fåbites,
Linroûs, pénsons. — Louis Lagauche, "Les belès-eures" (1928), p. 60 (fråze rifondowe).
- Est ç’ èn oujhea di l’ air si bleu,
- (imådjreçmint) si mouwer raddimint et adjetmint, (tot djåzant d' on spirou, metans).
- Wice ki l' feneu, del campagne fwait s' twelete
Èt k' al vesprêye on ritchesse les berbis,
K' avå les bodjes li spirou pidjole. — Louis Lagauche, "Li ptit hierdî" (1926), p. 24 (fråze rifondowe).
- Wice ki l' feneu, del campagne fwait s' twelete
- (v. sins coplemint) roter nén droet to fjhant des catoûs.
- So nosse bele Mouze, totes les anêyes,
On n’ veyeut ki des patineus,
Al dilongue del rowe des Teneus,
Pidjoler tote ene sinte djournêye. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.7, “L’Hiviér” (fråze rifondowe). - Al baye, ene cope vént s’ aspoyî
Et leus åbions dansèt
Et pidjolèt so l’ aiwe avå les bokets d’ lune
Et d’ blankès plomes ki s’ kitoirtchèt. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Disseûlance », 1922, p.20 (fråze rifondowe). - Come des grandès colowes, les pazeas, les rouwales,
Qui dischindént d' Biernåmont, dås Tawes ou d' Djolivet,
Pidjolént-st inte deus håyes ou passént-st å triviè
D' ene tere ou d' ene praireye po-z avni disk' ås Wales. — Louis Lagauche, "Mayon", p. 7 (fråze rifondowe).
- So nosse bele Mouze, totes les anêyes,
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]cori donci donla
Sipårdaedje do mot
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Viebes do walon avou l' cawete -er
- Mots do walon di troes pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come bouter
- Motlî do walon po les djeus
- Mots do walon avou on sinse imådjrece
- Motlî do walon po les belès-letes
- Mots do grand Payis d' Lidje
- Mots do walon nén ratournåves mot po mot e francès