Aller au contenu

pleu

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Svierba do viebe « ployî », adon racuzinåve avou l' vî francès « ploi ».

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]

pleu omrin

  1. dobe k' on fwait dvins on texhou, ene sitofe, on papî.
    • Vos v' pwèrtez bin, à çou qu' dji veû,
      èt vosse cou-d'-tchâsse tint bin sès pleûs
      Bate di dvize inte on catolike ey on protestant.
    • Dzo les pleus bén djondous di vosse coirsaedje di soye
      Ké sintumints catchîz vs, djonne feye ås ouys si bleus ?
      Mi cour bate a s’ hiner cwand dji vs trouve so mes voyes,
      Et mes ouys, mågré mi, blawtèt tot come do feuMartin Lejeune, "L’aveû" (fråze rifondowe).
    • Mins dvins les pleus d' noste åbarone,
      Li vî cok, di tos ses pus roeds
      Tchantrè l' rewoeye del tere walone
      Camille Gaspard (fråze rifondowe).
  2. roye sol vizaedje k' aparexhe cwand on dvént vî.
    • Si vizaedje fwait des pleus Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Dji m’ rapinse cisse viye feme å vizaedje rimpli d’ pleus,
      Ki rotéve abaxhowe, on blanc noret so s’ tiesse
      Arinnant Pire et På, vinant dzo les finiesses
      Sititchî s’ vantrin d’ toele et braire sins fé nou pleu. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.144, “Li Trô Bottin” (fråze rifondowe).
    • On vèyéve tos lès pleûs so s' lêd frèzé vizaedje! Camille Gaspard.

Ratourneures

[candjî]
  1. fé on pleu e s’ vinte : haper fwin.
    • Nos cwate nozés cårpeas,
      Avént sopé, mins, zels ni fjhént k' di s' plinde,
      Et tot m' dijhant k' dji freu-st on pleu e m' vinte,
      Dji vs a rovyî. Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Bon cour ni pout minti", p.74 (fråze rifondowe).
  2. li pleu est trop vî
  3. ni nén fé on pleu
    • Çoula n' frè nén on pleu Motî Forir (fråze rifondowe).
    • Cwand s' deure cougnêye
      Flaxhe di s' pus roed,
      Åbes et bohêyes
      Ni fèt nou pleu ! Louis Lagauche, "Les belès-eures" (1928), p. 116 (fråze rifondowe).
  4. on vizaedje ki fwait des pleus: s' rider tot djåzant d' on vizaedje
  5. prinde li pleu ou shure li pleu
  6. sins fé nou pleu: schåynete.
  7. ritoumer e vî pleu.
    • Al vesprêye, c' est fiesse å viyaedje. Li vicåreye a rtoumé e bon vî pleu …Paul-Henri Thomsin, ratournant Lès schtroumpfs èt lès bèrikes èmacralêyes, 2021, p. 50 (fråze rifondowe).
  8. piede li pleu.
    • Les pés plins d’ laecea fjhént stitchî leus tetes,
      Et les roedès cawes, po n’ nén piede li pleu,
      Flaxhént leus flantchis, tchessant les moxhetes,
      Ki l’ ombion del shijhe aveut fwait tni coe. Louis Lagauche, « Li p’tit hièrdî », Tchant I, Hanèsse èt Magrite (fråze rifondowe).

Parintaedje

[candjî]

(minme sourdant etimolodjike)

Mots vijhéns

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : C13

Ratournaedjes

[candjî]
pleu di stofe
pleu d' vizaedje
prinde li pleu, shure li pleu
sins fé nou pleu