poite

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén « porta » (minme sinse) ; li walon a wårdé l’ sinse do latén classike, di « grand ouxh di veye u d’ monumint » adon ki l’ parint francès « porte » vout dire « ouxh ».

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /pwat/ /pwɛt/ /poːt/ /poːʀt/ /pɔ̃ʀt/ /puːʀt/ /puːt/ ; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 9.19  ; (betchfessî oi)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /pwat/
Ricepeures : nén rcepåve

Poite del veye di Brudje
Poite d' ene cinse
Poite d' ene eglijhe

Sustantif

singulî	pluriyal
poite	poites

poite femrin

(mot do bastimint) grand ouxh (di gregne, di veye, d' oujhene).
- A l’ intrêye del poite del cazer
  Des sôdårds ont dressî èn åté. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.129, “Li Casaire des S’colîs” (fråze rifondowe).
- Les comeres rimetèt do blanc so les tchessis, les omes dåborèt d’ coleur les håjhes et les poites di gregne. — Eugène Gillain (fråze rifondowe).
- Djîle comaxhî al plouve si dmande s' il est evike.
  Èn ombion passe li poite et moussî el fabrike {{s-rif|LHen|tchanson del sitroete plake [[w:Emacralaedje (sitroete plake)|Emacralaedje}}
- Li gregne fwait li scwere avou ene grande poite et ene tcherpinte e mairins d’ tchinne — Nicole Hanot, discrijhaedje do Muzêye del Gastronomeye d' Hermåle-dizo-Hu (fråze rifondowe).
rifrancijhaedje di ouxh (ki c’ est pus consyî d’ eployî) ou fôme coinrece.
- Li feme del måjhone aroufla come on côp d' tonire, riclapant les poites drî leye, fjhant xhilter les clés des årmås, k' ele droveut fivreuzmint. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.8 (fråze rifondowe).
- Bén, dji vén paski vs m’ avoz fwait houkî po reparer les seres des poites. — Louis Lagauche, Cåse d'on comichonaire, 1904, p.24 (fråze rifondowe).
- Todi nd est i k’ a dijh eures petant, André bouxhe a l’ poite da s’ mon-keur. — Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
tot djåzant d' on trén.
- Après kékes ledjirs cahossaedjes, li trén s' aresta sol long d' on cai, et drova ses poites å lådje — Jacques Warnier (fråze rifondowe).

Ratourneures

esse ås poites di : esse astok d' ene veye.
- –Sire ! Mande escuze , mins l' imperatrisse e-st ås poites di Lidje, ele vis vout vey !
  — Paul-Henri Thomsin, ratournant Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje, 2009, p. 45 (fråze rifondowe).
ås poites, kî schoûte, li Diåle l’ aloude
so totes les poites : totavå.
- Mins l' ovrî ki fwait ene fåte, on l' brait so totes les poites
  Et si c' est ene grosse tiesse, a poenne on fwait ene clignete
  — Ep. Martial, Bultén del Societé d' Lidje, Bulletin de 1858, ‘’Li savtî des recoletes’’, 69-73 (fråze rifondowe).
amiståve come ene poite di prijhon
di poite a poite : d' ene poite a ene ôte.
- Et ces la ki vont d’ poite a poite,
  Dibiter totes sôres di bouneurs,
  Estént contins d’ vey Tatene. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.75-76, “Li Vîle Martchande di Nûles” (fråze rifondowe).

Parintaedje

Mots d’ aplacaedje

poite cotchire

Ortografeyes

Divant 1900 :

pwoite : TBlgr
poitt : E203 ^(lére)
poite : C9a ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

E rfondou walon :

poite : R10 ^(lére), R13

Li mot n’ est nén dins : E89

Ratournaedjes

grand ouxh

Inglès : gate ^(en) (di veye)
Francès : porte ^(fr)

Codjowas

poite

indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « poirter ».
suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « poirter ».
kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece, do viebe « poirter ».