ratuzer
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « tuzer » avou l’ betchete « ra- » des viebes; çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ʀa.tu.ˈze/ /ʀa.tu.ˈzɛ/ (minme prononçaedje cåzu pattavå)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ʀa.tu.ˈze/
- Ricepeures : ra·tu·zer
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | ratuze |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | ratuzez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | ratuzans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | ratuznut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | ratuzrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | ratuzéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | ratuze |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | ratuzé |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
ratuzer
- (viebe å coplemint) tuzer mwints côps, po fé ene sacwè d' bén (sovint dins ene shûte di mots «tuzer et ratuzer»).
- On a bea tuzer, ratuzer,
Po s’ rissovni d’ çou k’ est passé,
Li tins nos fwait piede li sovnance— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.26, “Vîle air” (fråze rifondowe). - On-z a lomé l' novea calindrî li calindrî djulyin, pask' i fourit decidé pa Djule Cezår, mågré k' il a stî tuzé et ratuzé pa on lomé Sosigenes, èn asterloke ki vneut d'Alegzandreye — Louis Baijot (fråze rifondowe).
- Alez ! Dji vs lai ratuzer a çou k' dji vs a dit !…— Paul-Henri Thomsin, ratournant e walon Walon’rèye, tére di lédjindes, 1998, p. 41 (fråze rifondowe).
- On a bea tuzer, ratuzer,
- (viebe å coplemint) fé rawè el memwere.
- On coporå Trazignî; Des ratchatchas sol cayé Ki lyi bårèt s' vizaedje, Ça m' ratuze, li låme el misse, Li grand flandrin pår djivisse Ki boerléve ses boignes messaedjes Sol bati… Sol bati, sol batijhea — Lucyin Mahin.
- Motoit s' ratuzèt i, divintrinnmint, l' aweye del blanc-mousseye vinowe po ls eplocter disconte do tetanosse u del kéntosse— David Blaude, Li Rantoele, l° 106 p. 7.
- (v. sins coplemint) tuzer al vude.
- Cwand k' on n' a pupont d' ovraedje, i shonne k' on-z est tot seu et on s' mete a ratuzer tote li sinte djournêye — José Schoovaerts (fråze rifondowe).
- (viebe å prono) : Loukîz a : « si ratuzer »..
Parintaedje
[candjî]- ratuzaedje
- ratuzreye
- Loukîz a : « tuzer »
Sinonimeye
[candjî]- (bén tuzer): parpinser
- (fé rawè el tiesse): fé rsovni rimimbrer, rapinser, rassondjî.
- (tuzer al vude): racatuzer, aveur e trexhe
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]tuzer mwints côps, kécfeye a håre et hote