Aller au contenu

sene

Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : Sene, sène, sèné.

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje latén « signum » (minme sinse).

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
sene senes

sene omrin

  1. mouvmint del mwin, u des ouys, ki mostere u ki rprezinte ene sacwè.
    • I m’ fé sene di vni.
    • Fé l’ sene del croes.
    • El lingaedje des senes.
  2. sacwè k' è mostere ene ôte.
    • Cwand i fwait rodje å niût, cwè est ç' po on sene ? Motî Alphonse Massaux (fråze rifondowe).
    • Il a falou ratinde les prumîs djoûs d' måss po vey les prumîs senes di rlignaedje, çou k' a amoenné di l' enaiwaedje pattavå, et des grossès aiwes so Houye et so Mouze Michel Piette (fråze rifondowe).
  3. (mot d’ l’ imprimreye) e l' tipografeye, pont di scrijhaedje ki mostere ene dimande, on acertinaedje, evnd.
    • On sene di dmande, on sene d’ acertinaedje.
  4. (mot d’ medcén) candjmint d' rotaedje do coir ki mostere ene metowe maladeye.
    • C' est cwè les senes d' ene ecefalite ?
  5. (doûce creyance) fenominne ki dit ene sacwè çou k' i va s' passer.
    • Ir al nute, tot rivnant d’ so les tiers, ene loumrote mi shuva disk’ å crucifis. Sene di måleurs ! Tot rintrant cial, dji m’ trebouxha dvins les pates d’ on noer tchet ; di wice vineut i, ç’ laid rowe la ?... Joseph Mignolet, « Li tchèsturlinne dèl Bèle Rotche, 1922, p.24 (fråze rifondowe).
  6. guignon.
    • Et, mågré lu, l’ sene el sitronne.
      E lu-minme, i sint s’ cour ki tronneMartin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.131, « C’èst-on valèt !» (fråze rifondowe).

Ratourneures

[candjî]
  1. ni fé ni sene ni mene
  2. {r|fé sene}}

Parintaedje

[candjî]

Mots d’ aplacaedje

[candjî]

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : E89 (mins on trouve acseignî)

Ratournaedjes

[candjî]
mouvmint po mostrer
sacwè k' end mostere ene ôte
pol tipografeye
mostraedje d' on må
fenominne ki dit ene sacwè çou k' i va s' passer

Codjowas

[candjî]

sene

  1. indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « siner ».
    • I sene del gåtche mwin.
  2. suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî, do viebe « siner ».
    • Fåt i k' dji sene ciddé ?