sogne
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje vî francike * « sunnia » (mehin, sognaedje, responsåvisté).
Sustantif 1
[candjî]| singulî | pluriyal |
|---|---|
| sogne | sognes |
sogne femrin
- accion di sognî (s' ocuper di).
- (pus stroetmint) tos ovraedjes a fé dins on ståve, tos les djoûs å matén et del vesprêye (netiaedjes et fôraedje des biesses, modaedje, evnd.).
- On dnéve on côp d' mwin po l' sogne: schover li ståve, taper l' four, e l' ivier, abuvrer les ptits veas, aprester l' sogne des pourceas — Robert André, dins Del pire di molén al pire d' åté p. 49 (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]- louke a t’ sogne
- fé l' sogne u: fé les sognes : s' ocuper do bisteu e ståve (l' abuvrer, li nouri, li mode, evnd.)
- aveur (bén) sogne di : bén s' ocuper di.
- Il a todi yeu sogne di ses vîs parints.
- foû d’ sogne : ki n' est pus e marimince.
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]
Sustantif 2
[candjî]| singulî | pluriyal |
|---|---|
| sogne | sognes |
sogne femrin
- estance d' onk (ene) k' a peu.
- Li måvi radjustèye si neûre fraque èt, sins sogne,
I hufèle ine ombåde so lès håyes dès cot’hês,
Tot loukant lès p’tits andjes qui rawårdèt l’ batê
Qu’adhind londjin~n’mint Moûse avou ’ne tchèdje di cocognes
— Joseph Mignolet, Li sondje dè mèstré, 1925.
- Li måvi radjustèye si neûre fraque èt, sins sogne,
Ratourneures
[candjî]- esse foû sogne : esse schapé.
- Asteûre i pout djaler : vola l’ grin qu'èst foû sogne
I va houri, påhûle,
tant qui l’ solo d’avri lî dèye tot l’ disfûlant :
« Ti pous crèhe à t’ sonlant ! »— Henri Simon, Li pan dè Bon Diu, L'iviér.
- Asteûre i pout djaler : vola l’ grin qu'èst foû sogne
- mete ene sacwè foû sogne : diner assez po-z esse foû dandjî.
- — Ji v’ vou mètte hoûye foû sogne, di tot riant l’ banquî— Antoine Kirsch, Li sa'vtî èt l' banquî, 1889.
- i n' est nén co foû do bwès d' sogne : i n' est nén co foû des arnåjhes (djeu d’ mot avou bwès d’ Sogne).
- Loukîz a : taeye ås fraijhes.