tchôdron
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje «tchôdire», avou l’ cawete « -on » (pitite tchôdire); çou ki dene on mot avou l’ dobe cawete « -ron ».
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /t͡ʃõ.ˈdʀɔ̃/ /t͡ʃoː.ˈdʀɔ̃/ /t͡ʃɔ̃.ˈdʀɔ̃/ /t͡ʃuː.ˈdʀɔ̃/ (betchfessî ô)
- (pa picårdijhaedje) /koː.ˈdʀɔ̃/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃõ.ˈdʀɔ̃/
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : tchô·dron
Sustantif
[candjî]singulî | pluriyal |
---|---|
tchôdron | tchôdrons |
tchôdron omrin
Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.
- usteye di manaedje, gros pot di scroufier, di keuve, avou ene coviete, po cure l' amagnî dvins.
- On fjheut ça dins des tchôdrons d' keuve.
- Mi tchôdron est trawé sol costé. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).
- Metoz l' tchôdron e feu po fé l' cabolêye — Motî del Lovire (fråze rifondowe).
- Lambiet, fijhoz çki vs vloz, alez a cfesse; neglidjîz vosse tchôdron; båyîz, gretez vosse fesse — Chales Werotte (fråze rifondowe).
- Dj'a po trèzôr on vî sètch
avou dès-ûstèyes di mignon
mès-antricayes di manèdje
sacwants fortchètes
On vî tchådron
— Baptiste Frankinet, Mi tèstamint Noer Boton l° 505, p. 25..
- saeyea a buze.
- On rmouyive li lindje tot vudant d' l' aiwe dissu avou on tchôdron a buze, po n' nén vudî a costé.
- tchôdronêye.
- Mete cure on tchôdron d' aiwe.
- boton d' ôr (fleur).
- Les tchamps sont rimplis d' tchôdrons — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
- Loukîz a: cou d' tchôdron.
Ratourneures
[candjî]- On n' est måy noeri ki pa des noers tchôdrons u : C' est todi l' crama ki dit å tchôdron "Noer cou !" : li ci ki dit do må des ôtes, il est co pus noer ki zels. Franwal: ahåyant po: On n'est jamais sali que par de la merde.
- aveur ene tiesse come on tchôdron : aveur må s' tiesse d' esse hodé, d' aveur trop boevou, a cåze k' i gn a trop d' brut.
- avou s' vî tchôdron, elle end årè on noû : dijhêye po ene djonne feme ki nd a maryî on vî: cwand i serè moirt, elle e rmareyrè on djonne avou l' eritance.
- c' est dins les vîs tchôdrons k' on fwait l' meyeute sope : sipot po dire k' ene feme k' est ddja d' ådje "va co bén".
- Loukîz a: cafè.
- tchôdron al bire : grand tchôdron k' on s' endè sierveut po fé l' bire et k' les djins s' prustént.
Parintaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]- F. marmite, chaudron.
- F. renoncule.