traeyin
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « trén » (avou on diftongaedje) (!!! a-z aveuri)
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /tʀɛ.ˈjɛ̃/ /tʀa.ˈjɛ̃/ /tʀɛ.ˈjẽ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /tʀɛ.ˈjɛ̃/
- Ricepeures : trae·yin
Sustantif
[candjî]| singulî | pluriyal |
|---|---|
| traeyin | traeyins |
traeyin omrin
- (brut) grand brut.
- I nd ont fotou onk, di traeyin. — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe).
- C’ est abominåbe, li traeyin k’ i moennèt. — Motî d’ Cînè, a « abauminâbe » (fråze rifondowe).
- C’ est k’ il aveut dvou vey li traeyin eto. Et etinde les cabouxhaedjes, et boerler ; et asteure li muzicreye. — Émile Gilliard, Su lès trîs dès Golètes, p. 20 (fråze rifondowe).
- Choûte on pau lès rin.nes
Qué trayin qu’èles fièt
N’s-aurans d’ l’êwe, Hélin.ne
On ’nn’a tant d’ mandè !
— GLef.
- mouvmints dins tos les sinses di djins, di biesses.
- Ké traeyin, so l’ martchî. — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe).
- Al dicåce, i gn a do traeyin. — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
- Ès feye ès mareye : ké traeyin ! — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
- (pus stroetmint) vicåreye di disbåtche.
- Ele end a moenné onk di traeyin. — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe).
- (pus sovint eployî å pluriyal) laid moumint a passer (sins cwårs, sins espwer).
- I sont dins on traeyin a n’ è sawè sôrti. — Motî d’ Cînè (fråze rifondowe et rarindjeye).
- I sont dins les noers traeyins. — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe et rarindjeye).
- Cwand kel Viyete a yeu des traeyins d’ liårds, l’ ome est evoye a Oderguem. — Jean Goffart (fråze rifondowe).
- (mot d’ houyeu) (pus sovint eployî å pluriyal) tos les tchantîs et taeyes d’ ene houyire.
- Renson, Tobie, Lancry, Lerminiaux, les gaméns ascwatis dins l’ pilé achevént påjhirmint di fé l’ deujhinme payeye, cwand in teribe bouxhaedje a clicoté l’ traeyin, tandis k’ on noer nouwaedje di poûssire di tcherbon rôléve å dzeu d’ leu tiesse. — Léon Mahy (fråze rifondowe).
- (mot des cinsîs) fotche ås troes dints.
- Nos djins : omes, femes, efants, brokèt so des traeyins,
Des fås, des påles, des hepes pwis s' metèt-st e-n alaedje
Viè l' feu ki mancêye dizo l' shofla do vint !. — Louis Lagauche, "L' inmant", (1947), Li ponne dè gård di bwès, p. 148 (fråze rifondowe).
- Nos djins : omes, femes, efants, brokèt so des traeyins,
Ratourneures
[candjî]- shuve el traeyin
- erpasser les traeyins : (mot d’ houyeu) vizite di sorwoeyance des porions li dimegne, po vey s’ i gn a rén d’ triviè dins les taeyes, aprume ås rtoûs d’ air.
Sinonimeye
[candjî]- (grand brut) : araedje, ramdam;
Loukîz a : « ramdam » - (mouvmints di djins dins tos les sinses): dalaedje, handele, animåcion, convoye, trén
- (laid moumint a passer): triviè, rujhe; Loukîz a : « rujhe »
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
