agridjî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje vî hôt almand « kriegen » ‎(« fé ene foice »), pal voye don vî viebe « *acridjî ».

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /a.ɡʀɪ.ˈd͡ʒiː/ /a.ɡlɪ.ˈd͡ʒiː/ Prononçaedje a radjouter avou on ridaedje L/R
  • (pa rfrancijhaedje) /a.ɡʁi.ˈd͡ʒi/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /a.ɡʀɪ.ˈd͡ʒiː/
• Ricepeures : a·gri·djî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	agridje
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	agridjîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	agridjans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	agridjnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	agridjrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	agridjive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	agridje
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	agridjî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

agridjî

1. (viebe å coplemint) apicî avou les mwins.
   • Ses coxhes come ostant d' bresses ont l' air d' agridjî l' cir— Henri Simon, "Li moirt di l' åbe (fråze rifondowe).
   • Dedja l’ brigand stindeut si mwin,
     Po-z agridjî l’ pôve glawene. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.79, “Li p’tit Pît’lé” (fråze rifondowe).
2. (viebe å prono) (vî mot) si chamayî diska vni ås mwins.
   • Gn a deus heredjresses ki s' ont-st agridjî — Motî Forir (fråze rifondowe).
3. (viebe å prono) fé bråmint des foices po ene sacwè.
   • Rade on s' agridje :
     lès fås pindowes divins les xheures
     sont dismantcheyes erî d' leus fåmwins — Henri Simon, "Li pan dè Bon Diu", "Awout" (fråze rifondowe).
   • Viyès airs di rondes-danses et d’ cråmignons
     Hinêyes el grande gaspoye
     Des djaenès foyes
     Ki s’ agridjèt-st ås bohêyes, å waezon,
     Spitèt-st evoye come des moxhons.
     — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Nôvimbe », 1922-23, p.38 (fråze rifondowe).
   • Fiestêye d' on vint ledjir l' aiwe d' Oûte î court påjhûle
     Et s' agridje come li trûte ki bagne inte des cladjots ; — , Fètch’reûs, (1947), p. 160 (fråze rifondowe).

Parintaedje

• agridjant

Sinonimeye

apicî avou les mwins

• apougnî
• kipicî

si chamayî diska vni ås mwins

• s’ apougnî
• si kiråyî
• si pingnî
• s’ ridinguer

fé bråmint des foices po ene sacwè

• si côper e cwate po

Ortografeyes

Divant 1900 :

• agrijî : E203 ^(lére)
• agrigi : E177a ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• agridjî : C9, E1
• aglidjî : E1, E34, LLag

Sipårdaedje do mot

w. do Levant, w. do Mitan

Ratournaedjes

apicî avou ses mwins

• Francès : empoigner ^(fr), attraper ^(fr)

si chamayî diska vni ås mwins

• Francès : en venir aux mains ^(fr), se bagarrer ^(fr)

fé bråmint des foices po ene sacwè

• Francès : s’efforcer ^(fr), s’animer ^(fr), s’évertuer ^(fr), mettre tout en œuvre ^(fr), se démener ^(fr)

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	agridjî	agridjîs
femrin	agridjeye	agridjeyes

agridjî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "agridjî".

   Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	agridjî	agridjîs
femrin padrî	agridjeye	agridjeyes
femrin padvant	agridjeye	agridjeyès

agridjî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

1. k' a stî agridjî, apougnî.
   • Avå les heuponîs, li noer bwès, les tchårnales
     Agridjeyes al gonxhire ås grijhès rotches d' agåjhe,
     Li vwès des pénsons s' maxhe al tchanson del couvale
     Et l' voye wice ki l' Amour va côper des ... petchales
     Est s' trûte po s' sitrinde comifåt. — , Fètch’reûs, (1947), p. 160 (fråze rifondowe).

Ratournaedjes

agridjî

• Francès : accrocher ^(fr), agrippé ^(fr)