Aller au contenu

cråne

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye 1

[candjî]

Tayon-bodje latén « cranium », lu-minme do vî grek « κρανίον » (kraníon) (minme sinse).

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
cråne crånes

cråne omrin

  1. (antomeye) plats oxheas do dzeu del tiesse.
    • Il a l’ cråne solide.
  2. (pa stindaedje do sinse) tiesse.
    • Dj’ a må m’ cråne.
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : C8, C9, E34, E89, O4
Ratournaedjes
[candjî]
plats oxheas do dzeu del tiesse

Etimolodjeye 2

[candjî]

Calcaedje do flamind « kraan » (minme sinse)

Prononçaedje

[candjî]

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
cråne crånes

cråne femrin

  1. sôre di crombe taessale, avou ene broke k’ on distoûne pu rserer, po prinde ene pitite cwantité d’ likide d’ on tonea.
    • L’ efant, rivnant del cåve, tot sbaré :
      — Man, man, gn a… gn a…
      Li mame, dismontêye :
      — Tchante lu si t’ nel sais dire !
      L’ efant, tot tchantant podbon :
      — Gn a l’ cråne (do tonea d’ bire) k’ a låtchî ! Lucyin Mahin, ramexhnaedje.
  2. robinet (d’ keuve) d’ ene fontinne, del coujhene, d’ ene candjlete.
  3. (pus stroetmint) aiwî avou on robinet metowe dins les viyaedjes el prumire mitan do 20inme sieke, po raprotchî l’ aiwe des djins, ki dvant, divént aler poujhî å lavoe u dins on batch.
    • Les cråne ont stî rsaetcheyes evoye cwand on-z a metou l’ aiwe dins totes les måjhons.
Ratourneures
[candjî]
  1. Al Cråne : no d’ ene plaece di Nandrin.
Parintaedje
[candjî]

crånon

Sinonimeye
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :
Ratournaedjes
[candjî]
robinet
aiwî

Etimolodjeye 3

[candjî]

Calcaedje di l’ addjectif francès « crâne ».

Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin cråne crånes
femrin padrî cråne crånes
femrin padvant cråne crånès

cråne (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’  no)

  1. hardi, ki cache mizere, ki s’ bate voltî.
    • Ti n’ es nén si cråne ki tel fwais. Motî Rmåke li vî, 1839 (fråze rifondowe).
    • E ç’ tins la, les djonnes omes n’ årént djamåy oizou
      Fé l’ djudja come asteur. Adon les crånes blancs-betchs
      Ni vnént nén dviè nozôtes, neni c’ esteut trop lon. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.101, “Pâhûlisté” (fråze rifondowe).
Ortografeyes
[candjî]
Ratournaedjes
[candjî]

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin
et femrin
cråne crånes

cråne omrin et femrin

  1. sustantivaedje di l’ addjectif.
    • Vla on payizan k’ est on cråne. Motî Forir (fråze rifondowe).


Etimolodjeye 4

[candjî]

Calcaedje avou rcandjaedje di sinse di l’ addjectif francès « crâne » (hardi, franc).

Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin cråne crånes
femrin padrî cråne crånes
femrin padvant cråne crånès

cråne (come addjecif djondrece, todi metou padvant l’  no)

  1. bon, bon ådla.
    • Vola do cråne peket.
    • Å seur, ça, c’ est des crånès fiesses. Et k’ i n’ a nén ene feyaene a lzî rprotchî. Joseph Dufrane.
    • Il a yeu on cråne côp d’ pougn. Motî Pirsoul (fråze rifondowe).
  2. vormint bén, plaijhant.
    • — Comint k’ c’ esteut leu shijhe ?
      — C’ esteut cråne !
  3. adroet, ki fé bén s’ dag.
  4. grandiveus(e).
    Ene fråze d’ egzimpe est co a radjouter.
Ratourneures
[candjî]
  1. cråne tins : bon moumint.
  2. cråne idêye : boune idêye.
    • Cråne idêye, la, di xhufler des årguedinnes, tot codant ås fenès ceréjhes. Auguste Laloux.
  3. end aveur fwait des crånes : aveur fwait d’ belès biestreyes.
    • Alez ci-la ! i nd a fwait des crånes ! Motî Haust (fråze rifondowe).
  4. fé l’ cråne
Sinonimeye
[candjî]
Parintaedje
[candjî]
Ortografeyes
[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]
cråne
vormint bén
  • Francès : super (fr), vraiment bien, très plaisant
adroet
grandiveus
cråne tins
cråne idêye
  • Francès : génial, excellente idée
end aveur fwait des crånes
  • Francès : en avoir fait de belles (bêtises)

Sustantif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin
et femrin
cråne crånes

cråne omrin et femrin

  1. sustantivaedje di l’ addjectif, grandiveus(e).
    • Ouy po fé l’ cråne, les troes cwårts di nosse pitite patreye vos pårlèt franskiyon. Jean-Joseph Dehin.
    • I fjheu l’ cråne, mins cwand vna å côp a feri, i fjha l’ couyon. Motî Forir (fråze rifondowe).
Ratournaedjes
[candjî]