Aller au contenu

dispåde

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye 1

[candjî]

Do viebe « spåde », avou l’ rafoircixhante betchete « di- » des viebes (bén spåde).

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) dispåde
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) dispårdoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) dispårdans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) dispådnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) dispådrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) dispårdeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) dispåde
pårt. erirece (dj’ a, vos av) dispårdou
Ôtes codjowaedjes come piede

dispåde (viebe å coplemint) (å prono : si dispåde)

  1. fé ndaler totavå.
    • Il ont dispårdou l' fôraedje po l' fener.
    • Il est evoye dispåde li foumî.
    • Il ont dispårdou tote l' aiwe so l' plantchî.
    • Deus rigletes di posteas electrikes dispårdèt ene tene djaene loumire Jean-Pierre Dumont (fråze rifondowe).
    • Si l’ Bon Diu, po nos dner li muzeure di ses foices,
      Et po nos apruster sol tere on bon acmoisse
      N’ aveur* fwait ki l’ solo, ki dispåd d’ tos costés,
      Les meye et meye di coleurs do prétins et d’ l’ esté. Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "L’crèyåcion d’Eve", tome 43, p. 140 (fråze rifondowe).
    • Bokets d’ tchansons
      D’ avri, d’ awousse, d’ erî-såjhon ;
      Pôvès brimbådes
      Ki l’ vint dispåde
      Pa dzeu les håyes et les bouxhons ; Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Nôvimbe », 1922-23, p.38 (fråze rifondowe).
    • Li loumîre dè solo droûve li dièrin boton.
      Al dilongue dès pîssintes i ploût dès rèspleûs d’ djôye…
      Èt lès vîs clokîs d’ pîre dispårdèt d’zeû lès vôyes
      Totes lès tchansons qu’on tchante è nosse payîs walon. Joseph Mignolet, Li sondje dè mèstré, 1925.
  2. dispinser a non-syince.
  3. mostrer (l' tins ki passe) tot djåzant d' ene ôrlodje.
    • Ene ôrlodje tote dislabrêye
      Dispåde ses eures sins souner Christian Thonet (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]
Ratourneures
[candjî]
  1. Kî dispåd ses djotes ni les ra måy totes : cwand on fwait ene sacwè d' måhonteus, minme k' on saye del fé rovyî, les djins endè wårdèt todi kéke sovnance.

Sinonimeye

[candjî]
fé aler totavå

{{Boesse|c=2|tite=dispinser a målvåt|

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

Ratournaedjes

[candjî]
dispåde
dispåde

Etimolodjeye 2

[candjî]

Do viebe « spåde », contråve betchete "di- 1" (espaitchî d' si spåde).

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) dispåde
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) dispårdoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) dispårdans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) dispådnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) dispådrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) dispårdeu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) dispåde
pårt. erirece (dj’ a, vos av) dispårdou
Ôtes codjowaedjes come piede

dispåde (viebe å coplemint)

  1. (mot des cinsîs) aclairi (les petråles).
    • Nos aléns dispåde les petråles avou nos parints.
    F. démarier. rl a: dismaryî, mete a ene.
Parintaedje
[candjî]
Sipårdaedje do mot
[candjî]

w. do Coûtchant Payis d' Nivele et Tchålerwè.