dispwairyî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje « pwaire », avou l’ betchete « dis- » di disfijhaedje des viebes, avou l’ dobe cawete « -yî » des viebes.

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /dis.pwɛː.ˈʀjiː/ /dys.pwɛː.ˈʀje/ /dis.pɛː.ˈʀi/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /dis.pwɛː.ˈʀjiː/
• Ricepeures : dis·pwai·ryî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	discrameye
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	discramyîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	discramians
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	discrameynut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	discrameyrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	discramyive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	discrameye
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	discramyî
Ôtes codjowaedjes	come tcheryî

dispwairyî (viebe å coplemint)

1. mete tchaeke ene d' on costé et l' ôte di l' ôte deus sacwès.
   • Vos dispwairyîz totes vos tchåsses; rapwairyîz lzès a fwait k' ele sont souwêyes !
2. (mot d’ colebeu) schåyî deus colons, måye et frumele, divant d' mete li måye al tape.
   • Avoz dispwairyî vosse bleu-bijhe ? Li Bårçulone n' est nén lon !

Parintaedje

• dispwairiaedje
• dispwairieye (al dispwairieye)

Contråve

• apwairyî, rapwairyî

Sinonimeye

• (schåyî ene cope di colons): djouwer l' vevaedje.

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• duspwêrier : S117
• duspêri : E21
• d'pêrî : E1
• dispaîri : C1
• dispêrî : E1
• duspwêryî : S117
• duspaîri : E34
• dispairi : C8
• dipêrî : E1
• dèspairyi : O2

Ratournaedjes

schåyî deus sacwès k' alént eshonne

• Francès : déparier ^(fr), dépareiller ^(fr), désassortir ^(fr), désapparier ^(fr), séparer ^(fr)

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	dispwairyî	dispwairyîs
femrin	dispwairieye	dispwairieyes

dispwairyî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "dispwairyî".
   • Oyi, dj' a dispwairyî mes colons pol tape a Angoulinme.
   • Et totes les djins fjhèt des cakets
     Tot veyant ces copes dispwaireyes
     Avå l’ rowe fé leus boufonreyes
     Et k’ vont-st a l’ eglijhe plins d’ peket. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.50, “Li Pèqu’teu” (fråze rifondowe).