droet

Èn årtike di Wiccionaire.
Sauter à la navigation Sauter à la recherche

Flag of Wallonia.svg Walon (Rifondou)[candjî]

Etimolodjeye[candjî]

Tayon-bodje latén « directus » (tot droet, sins tourner).

Prononçaedje[candjî]

dalaedje.gif Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

droet, droete

I. [addj. todi padvant & o.f.n.]

  1. ki n' toûne nén. Contråve : cron, crawieus. F. droit, rectiligne.
  2. bén dressî (eye), bén metou (owe) di scwere. Contråve : di triviè, di kegn, di kinkin, di bihair, di cresse. F. droit, vertical.
    droet come èn î; : u
    droet come onk k' åreut avalé ene crampe : bén droet, k' a l' dos ki n' ploye nén, kel ridresse tofer, tot djåzant d' ene djin; bén stampé, tot djant d' ene hôte sacwè.
    • Ti li tchminêye d' oujhene, t' es la e plin mitan del pair, droete come èn I, hinant t' fir loucåde viè les nûlêyes et l' solo (R. Joelants).
  3. tini l' pot droet : s' ocuper des afwaires d' ene sakî ki n' est nén la.
  4. metou do costé do coir k' i gn a nén l' cour.
    cåzer al droete mwin : cåzer on lingaedje k' on comprind
    cåzer del gåtche mwin : djåzer on lingaedje k' on n' comprind nén.
  5. ki n' hape rén.
    On dit eto: oniesse. Contråve : schlintchir. F. droit, honnête, intègre.
    esse droet dins ses botes : n' aveur rén fwait d' måhonteus.
    shuve li droete voye : todi bén fé çou k' i fåt fé.

II. [adv.]

  1. comifåt.
    • I rote droet. Contråve : cron,

crombin, xhalé.

  1. rote tot droet, c' est tote pavêye; : u :
  2. tchereye tot droet, c' est tere ewale : dijhêye po evoyî ene sakî å diåle. Franwal: ahåyant po: fous-moi le camp.
  3. tot bén stampant.
    • Dins tere, i les åt rpiker droet tos les 10 cm (J.J. Gaziaux).

III. droet [ o.n.]

  1. sacwè k' on pout rclamer.
    • Après tot, il a bén l' droet d' s' amuzer ene betcheye, emn ome, après ene djournêye sitampé sins moufter — C. Quinet (fråze rifondowe).
    On dit eto: abondroet F. droit, privilège, prérogative.
    droet do pus vî des fis : droet do pus vî des fis d' aveur l' tote l' eritance. F. droit d' aînesse.
    gn a rén d' pus xhalé° kel droet. :
  2. aplicåcion des lwès; studiaedje des lwès.

IV. droete [f.n.]

  1. costé do coir la k' i n' a nén l' cour. Contråve : gåtche, hintche.
    • T' as la ene voye ki prind a droete et ki n' va nén pus lon.
    di droete et d' gåtche, a droete u a gåtche : di tos les costés, on pô pattavå.
    • C' est èn oujhea ki vole di droete et d' gåtche dins les bouxhons et k' on n' sait aveur — G. Lucy (fråze rifondowe).
    • C' est des sacwès k' avént stî eplaideyes a droete et a gåtche.
    On dit eto: hatche et matche, håre et hote.
  2. lene ki n' toûne nén.
  3. costé del politike la k' gn a les liberås et les wårdiveus.
    Loukîz a : foite droete.

| å droet di [divancetire]

  1. a l' edroet di.
    • Il estént ashids å droet del finiesse — J. Selvais (fråze rifondowe).
    F. en face de.

Parintaedje[candjî]

Mots d’ aplacaedje[candjî]

Prin del pådje «https://wa.wiktionary.org/w/index.php?title=droet&oldid=287563»