ripaxhe

Walon (Rifondou)

Alofômes di r(i)-

avou ene sipotchåve voyale	avou ene divanceye voyale	sipotcheye cogne
ripaxhe	erpaxhe	rpaxhe

Etimolodjeye

Do viebe "paxhe", avou l’ betchete « ri- » des viebes

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /ʀipaʃ/ /ʀipah/ /ʀupaç/ /ʀəpaç/ /ʀipaʃiː/ /ʀypaʃiː/ /ʀypaʃɛ/ /ʀypaʃe/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /ʀipaç/

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	ripaxhe
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	ripaxhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	ripaxhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	ripaxhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	ripaxhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	ripaxheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	ripaxhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	ripaxhou
Ôtes codjowaedjes	come mete

ripaxhe

1. (v. å coplemint)
   1. diner a magnî plin s' vinte a (ene sakî, ene biesse, ene plante).
      • Binawreus les cis ki djerièt après l' djustice, ca i sront rpaxhous.
      • Rafristez l' tere, et l' ripaxhe, tot l' benixhant (litaneyes).
   2. (imådjreçmint) diner çou k' i fåt a (on dzir, on mezåjhe).
      • On n' a k' ene seule veye, après tot; Ostant l' sawourer a gogo, Porshuve les çanses, cweri l' plaijhi Et so l' côp, ripaxhe tos ses dzirs — N. Goffart (fråze rifondowe).
2. (v. sins coplemint)
   1. paxhe (magnî del yebe)
      • Nosse vijhén l' marixhå aveut cwate vatches ki rpaxhént dins l' pasteure k' i gn aveut tot l' long d' l' aiwe. — L. Somme (fråze rifondowe).
   2. diner di l' amagnî assez po n' pus aveur fwin.
      • Louke ti mere, k' est å fé l' soper; Ode tu l' hopea d' foumantès vôtes Et l' sope ås crompires k' est å feu : Come ele restchåfe ! Çou k' ele ripaxhe. — H. Bragard (fråze rifondowe).
3. (viebe å prono) si rpaxhe
   1. magnî s' sô.
      • I s' fåt rpaxhe djoû après djoû. — A. Maquet (fråze rifondowe).

Sinonimeye

• (diner toplin a magnî, v.c.) : stotchî, gueder, rimpli, rapleni
• (diner a magnî assez po côper l' fwin, v.s.c.) : nouri
• (si rpaxhe) : s' epansler, si formouri, s' è fote plin s' vinte.

Ortografeyes

E rfondou walon :

• ripaxhe : R9 ^(lére)

Ratournaedjes

magnî del yebe Loukîz a : paxhe

diner toplin a magnî a

• Arabe marokin : شبّع =‎ chebbe3
• Francès : rassasier ^(fr), repaître ^(fr)

diner po fé contin on dzir

• Arabe marokin : شبّع =‎ chebbe3
• Francès : satisfaire ^(fr)

Codjowas

1. indicatif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî
   • On s' ripaxhe ?
   • Louke ti mere, k' est å fé l' soper; Ode tu l' hopea d' foumantès vôtes Et l' sope ås crompires k' est å feu : Come ele restchåfe ! Çou k' ele ripaxhe. — H. Bragard (fråze rifondowe).
2. suddjonctif prezintrece, prumire et troejhinme djins do singulî
   • Vôrîz ki dj' vos rpaxhe po rén ?
3. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece
   • Ripaxhe les, et c' est tot l' merci k' t' end årès.