segnî

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje « segn- » ‎(« sene ») (~ di croes, ~ cabalistike) avou l’ cawete di codjowaedje « -î » des viebes.

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /sɛ.ˈɲiː/ /sɛ.ˈɲi/ /sɛ.ˈɲɛ/ /sɛ.ˈɲe/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /sɛ.ˈɲiː/
• Ricepeures : se·gnî

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	segne
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	segnîz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	segnans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	segnnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	segnrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	segnive
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	segne
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	segnî
Ôtes codjowaedjes	come waitî

segnî

1. (viebe å coplemint) (rilidjon crustinne) fé l' sene di croes so (on moirt).
   • Dj' a fwait les cwanses di dire ene priyire, segnî l' moirt pu hay evoye !
2. (viebe å coplemint) (doûce creyance) fé des senes cabalistikes so (on må po li rweri, ene djin po l' emacraler).
   • C' est ene viye rbouteuse ki segna s' må.
   • A pårti ki l' måleur vis segne,
     Li doet do hazård nos acsegne
     Et tchaesconk nos trouve on måfwait. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Li boquet d'wastai", p.14 (fråze rifondowe).
   • Grand-mere, schoûtez, dji so tote drole,
     N’ est-ç’ nén ene macrale,
     Ki m’ åreut segnî di s’ måle mwin ?
     Dj’ a èn anoymint— Martin Lejeune, "C’èst l’ vint" (fråze rifondowe).
3. (viebe å prono) : Loukîz a : « si segnî »..

Ratourneures

esse segnî del noere gade

Parintaedje

• segneu, segnaedje

(avou des candjmints do bodje)

• signå
• sene, siner, siné, sinateure
• Loukîz a : « sene »

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• sègner : E165 (bé sègné p. 34), S117
• sègni : C8, S0
• sègnî : S36 ^(lére)
• sagnî : S41, S109, S117
• signî : O4

E rfondou walon :

• segnî : R10 ^(lére)

Li mot n’ est nén dins : R13

Ratournaedjes

fé on sene di croes

• Francès : signer ^(fr) (faire un siggne de croix)

Pårticipe erirece

	singulî	pluriyal
omrin	segnî	segnîs
femrin	segneye	segneyes

segnî omrin

1. Pårticipe erirece omrin do viebe "segnî".

Addjectif

	singulî	pluriyal
omrin	segnî	segnîs
femrin padrî	segneye	segneyes
femrin padvant	segneye	segneyès

segnî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

1. k' a stî marké del destinêye.
   • Nos estans seur segnîs, dai ! K’ avans ns bén fwait å Bon Diu, paret ! — Henri Simon, « Li bleû-bîhe » 1886, (eplaidaedje da Jean Haust e 1936), p.28 (fråze rifondowe).
   • Et ci-la k’ est nén bén segnî,
     N’ a d’ keure, di wice ki l’ vint shofele— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.12, “Li Bonne Chance fait tot” (fråze rifondowe).