take

Walon (Rifondou)

Çoucial, c' est ene pådje d' omonimeye walone, ki rashonne sacwants mots walons avou l' minme ortografeye, mins di diferinnès etimolodjeyes.

Etimolodjeye 1

Calcaedje di l’ almand « Tak » (minme sinse); mot cité dins l’ FEW 17 298a.

Ene take sicultêye e 1777

Prononçaedje

• AFE :
  • /tak/ (minme prononçaedje pattavå)

Sustantif

singulî	pluriyal
take	takes

take f.

1. grosse plake di scroufier, sovint avou des desséns scultés dsu, metowe dressêye dins on trô do meur di l' aisse dins les måjhones walones did dinltins, et insi ki tchåféve li bele plaece, avou.
   • Dins les anêyes 1960, les vîwarîs ricwerént les takes, ki les djins vindént pacô po ene crosse di pwin.
2. grosse plake metowe so l' plantchî d' l' aisse.
   • Si vs avoz froed vos pîs, metoz les sol take. — Motî Forir (fråze rifondowe).
3. (mot d’ houyeu) divant k' i gn åye des rays ezès fosses, tchaekene des grossès plakes fijhant on plantchî wice ki les berlinnes rôlént.
4. tote grosse plake di fier et d' fonte, aprume les cenes ki siervèt d' covra.
   • Pwis on s' ritrova so l' aite, divant l' tombe del famile. La, li fossî nos ratindeu. Il aveut ddja rsaetchî les grossès takes di croufier leyant å lådje li grande gueuye do cåvô. — J.-P. Dumont (fråze rifondowe).
   • Dj' elzès veyeu ki sôdént les takes å chalumo, po fé les meurs do depot d' petrole.
   • Li take del citere. — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).

Ratourneures

1. (di måjhon)
   1. tchambe di take u: tchambe al take : bele plaece.
   2. Cwareme el take ! Cwareme el take ! : Criyaedje des efants k' alént poirter l' benite aiwe dins les måjhons, et k' on n' lezî dnéve pont d' dringuele.
2. (di fosse)
   1. plat d' takes u: pavé d' takes u: plantchî d' takes : tacaedje.
      • Dinltins, gn aveut des plantchîs d' takes ki la wice ki les berlinnes si dvént schåyî (candjî d' voye).
   2. take e cour : take cåvlêye å mitan, come on cour.

Parintaedje

• tacaedje
• tacot (!!! a-z aveuri)
• tacon, taket
• tacner

Mots d’ aplacaedje

tchambe al take

Ortografeyes

Divant 1900 :

• tack : E212
• tak : E203

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• take : C8, E1, E212b, O0, S0, S33, S117
• taque : O0, E165, E170

E rfondou walon :

• take : R10 ^(lére)

Li mot n’ est nén dins : R13

Ratournaedjes

{{ratour|± plake di scroufier des tchminêyes |fr= taque ^(fr) (industreye) [[ |de= Tak ^(de) |lorg= taque }}

± grosse plake di scroufier dins l' industreye

• Francès : blindage ^(fr) métallique

Etimolodjeye 2

Calcaedje do francès « taxe » (minme sinse) (avou disploctaedje des trokes di cossounes å coron)

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes : /taks/ /tak/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /tak/
• Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
take	takes

take f.

1. cwårs a payî a l' estat, po l' fé tourner.
   • Li take do pan, del tchå. — Motî Forir (fråze rifondowe).
   • Fåt bén payî s' take po ki l' siervice si fwaiye. — Motî Forir (fråze rifondowe).
   • Il a stî rclamer po s' take. — Motî Forir (fråze rifondowe).
   • Gn è ra ene novele take. — Motî Forir (fråze rifondowe).
   • Di ç' tins la, po payî l' take del vweteure, el faleut pezer. — A. Moch (fråze rifondowe).
   • Li dit Djan Colas Douni årè l' tiesse côpêye a raeze des spales, a cwè nos l' codånans al confiscåcion d' tos ses meubes et imeubes å profit di si Ecselance Dame d' Ascote do Ban di Viyance, les dits frais del porshûte disdûts a nosse take. — E. Benoit (fråze rifondowe). (ratournant des vîs papîs)

Ratourneures

1. Take sol Valeur Radjoutêye : sôre di take nén direke, la k' l' estat prind on porcintaedje sol valeur int li pris k' on-z a atchté, et l' ci k' on-z a vindou ene martchandijhe.

Parintaedje

• tacser
• tacsåcion
• tacsaedje

Mots d’ aplacaedje

Take sol Valeur Radjoutêye

Sinonimeye

• taeye, contribucions, tacsåcion, tacsaedje, droets

Ortografeyes

Divant 1900 :

• tak : E203

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• takse : S0
• taxe : FO4 a "taxe"
• take : FO4, FE1 a "taxe"

Li mot n’ est nén dins : R13

Ratournaedjes

± cwårs a payî a l' estat

• Arabe : Darîba =‎ ضريبة ^(ar) = [[#Arabe|]] ^(ar)
• Arabe marokin : 8ariba (Dariba)]] =‎ ضاريبة ^(ary)
• Inglès : taxe ^(en)
• Francès : taxe ^(fr), impôt ^(fr)
• Neyerlandès : belasting ^(nl)

Waitîz eto

Lijhoz l’ årtike take (discramiaedje) so Wikipedia

Inglès

Prononçaedje

• AFE : /teɪk/

Viebe

to take (v. å coplemint)

1. prinde.

Codjowas

take Modele:Cos-en-pr