tcheryî
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « tcher- » (« tchår ») (avou candjmint d’ voyale), avou l’ cawete di codjowaedje « -yî » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /t͡ʃɛ.ˈʀjiː/ /t͡ʃɛ.ˈʀiː/ /t͡ʃɛ.ˈʀji/ /t͡ʃɛ.ˈʀjɪ/
- diferins prononçaedjes : /t͡ʃɛ.ˈʀjiː/
- Ricepeures : tche·ryî
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | tchereye |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | tcheryîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | tcherians |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | tchereynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | tchereyrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | tcheryive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | tchereye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | tcheryî |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
tcheryî
- (viebe å coplemint) moenner (ene martchandijhe) d’ ene plaece a l’ ôte.
- Ça a stî des åbes siketés et des pus fondès oirbires, cåzu come s’ on tcheryive des gros buks di tchinne ou d’ få dins des bwès e pindisse. — Émile Gilliard, Su lès trîs dès Golètes, p. 21.
- (v. sins coplemint) avanci.
- Li beaté shonne tcheryî e cir, mins c’ est les nûlêyes ki bodjèt.
- Divins ene fotche conte si bôr et, cwand l' Beaté tchereye,
Påjhûlmint dvins les stoeles, el doûce tieneur del nute,
C' est sor lu k' po tchanter l' råskignoû s' apîçtêye — Henri Simon, dins Basculer la table des matières|Li moirt di l' åbe (fråze rifondowe). - E po n’ rén spiyî do manaedje,
I fåt k’ tcheriexhe tot bén doûçmint— Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.28, “On Baguège Jus d’la Mouse” (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) epoirter (tot djåzant d' on ri, do vint).
- Li flåwe vint tchereye
Insi tos les djoûs
Li complinte del veye. — Jules Claskin, « Airs di flûte et autres poèmes wallons », édition critique de Maurice Piron, 1956, « Brutinèdjes », 1910, p.83 (fråze rifondowe).
- Li flåwe vint tchereye
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « a ») moenner (a).
- Ci n’ esteut k’ ene idêye, ene rapoitroûle u l’ ôte mins ki nos tcheryive a bate li djåze des eures å long. — Georges Simonis.
- (v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « so »)
- s' aprepyî d' èn ådje.
- Il aléve tcheryî so vint ans, l' ådje k' on råwtêye a foice, et nosse påpå må faxhî ni s' veyeut nén— Joseph Vrindts, "Racontules et råtchåds" (1920), p.138; "Peûs-d'-Tchène" (fråze rifondowe).
- aler viè.
- Al Nouve-veye, å dierin tournant del rote, i toumît so ene martchande di laecea ki tcheryive so Serè— Arthur Xhignesse (fråze rifondowe).
- s' aprepyî d' èn ådje.
Ratourneures
[candjî]Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]Ortografeyes
[candjî]E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]avanci
- Francès : avancer (fr), se déplacer (fr)
aler viè
- Francès : se rendre (fr) à, se diriger (fr) vers
Pårticipe erirece
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | tcheryî | tcheryîs |
femrin | tcherieye | tcherieyes |
tcheryî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "tcheryî".
- C’ est cisse grosse tchedje la k’ a stî tcherieye sol dirî do camion k’ a fotou les aessis a moule.
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots avou on candjmint d' voyale e bodje
- Viebes avou l' cawete -yî
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come tcheryî
- Mots do walon avou des ratourneures
- Pårticipes erireces do walon
- Pårticipes erireces del troejhinme troke
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif