a

Ershonnantès letes : Α, A, Á, á, À, à, Â, â, Ä, ä, Å, å, Ā, ā, Ă, ă, Ả, ả, ạ, a̱, Ą, ą, Ą́, ą́, A̧, a̧, Ⱥ, ⱥ, a', aʼ, aꞌ, ’a, ’ā, ʻa, ʻā, ª, ₳, ∀, @, a-, a+, -a, ⒜, Ⓐ, ⓐ, Ａ, ａ, ą̊, ＠, 𝐀, 𝐚, 𝐴, 𝑎, 𝑨, 𝒂, 𝒜, 𝒶, 𝓐, 𝓪, 𝔄, 𝔞, 𝕬, 𝖆, 𝔸, 𝕒, 𝖠, 𝖺, 𝗔, 𝗮, 𝘈, 𝘢, 𝘼, 𝙖, а, А.

Tos les lingaedjes å scrijha latén[candjî]

Lete[candjî]

Pitite lete	Grande lete
a	A

a

prumire pitite lete et prumire voyale di l’ alfabet latén.
chife dijh e sistinme egzadecimå.
- Li grijhe coleur avou l’ code rodje-vert-bleu (RVB) 170, 170, 170 pout si scrire « #aaaaaa » u co « #aaa » dins ene foye di stîle (CSS), avou des grandès u ptitès letes.

Note[candjî]

cisse lete cial ni doet nén esse maxheye avou li lete foirt ershonnante di l’ alfabet cirilike : а.

Waitîz eto[candjî]

Lére l’ årtike Lete A so Wikipedia

Walon[candjî]

Etimolodjeye 1[candjî]

Tayon-bodje latén « ad ».

Divancete[candjî]

a nén candjåve

mostere l’ aplacaedje.
- C’ esteut plaké a l’ finiesse.
mostere li direccion.
- Dji va a Lidje.
mostere li provnance.
- Dji l’ a yeu a Birdjite.

Mots d’ aplacaedje[candjî]

Ratournaedjes[candjî]

± mostere l’ aplacaedje (fråze : … au meur)

Almand: an ^(de), auf ^(de)
Francès: à ^(fr)

Inglès: at ^(en)

± mostere li direccion

Almand: nach ^(de), zu ^(de)
Francès: à ^(fr)

Inglès: to ^(en)

± mostere li provnance (fråze : … a Birdjite)

Almand: nach ^(de), zu ^(de)
Francès: de ^(fr)

Inglès: to ^(en)

Etimolodjeye 2[candjî]

Mot-brut (shoflaedje, li boke å lådje)

Mot-fråze[candjî]

a nén candjåve (avou on pont di sclameure padrî)

mostere li djériaedje a cåze d’ ene sovnance (binåjhté cwand on s’ sovént d’ ene sacwè k’ on n’ a pus).
- A ! les beas djoûs et les belès djoyes ki dj’ avans yeu e scleyon. — E. Pècheur.
mostere k’ on est måvlé.
- A ! les pansous d’ tchets ! C’ est après l’ misse k’ on ratind ? — P.-J. Dosimont.

Mots d’ aplacaedje[candjî]

Mots vijhéns[candjî]

o

Ortografeyes[candjî]

Sicrijhas do 20e sieke (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

a : E1
ah : C8
â : C1, C13, C106, E170, O0, O90, S0

E rfondou walon :

a : R10 (lére)

Si vos irîz rnaxhî dins des ôtes motîs, et trover l’ mot « a », riherez ciddé li scrijha do mot ki vos î avoz trové, et l’ rahouca do motî el djivêye.

Ratournaedjes[candjî]

a

Francès: ah ^(fr)

Etimolodjeye 3[candjî]

Criyaedje po dire bondjoû, protche di « hê », et d’ l’ inglès « hi ».

Prononçaedje[candjî]

AFE :
- diferins prononçaedjes : /a/ /aː/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a/

Mot-fråze[candjî]

coûte manire di dire « bondjoû » a des camaerådes (a tolminme kéne eure).
- A ! les aclairixheus ! Endè vénroz mwaisses di totes ces betråles la ?

Piceures di croejhete[candjî]

sovint aconcoisté do no d’ l’ arinné.
- A, Emile !

Sinonimeye[candjî]

Ratournaedjes[candjî]

± coûte manire di dire bondjoû a des camaerådes;

Loukîz a : bondjoû

Inglès: hi ^(en)
Neyerlandès: hallo ^(nl), hoi ^(nl)

Etimolodjeye 4[candjî]

Tayon-bodje latén « allium » (minme sinse).

Prononçaedje[candjî]

AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a/ (minme prononçaedje pattavå)

Sustantif[candjî]

singulî	pluriyal
a	as

a f. (djinre diferin do sfwait mot e francès)

(plante) plante des cortis, ki dene èn agnon, fwait di 10 a 25 bokets, k’ on mete dins l’ amagnî po dner do gosse, u po l’ wårder; e sincieus latén : Allium sativum.
- Ass metou d’ l’ a e djigot ?
- I magne des as po s’ cour.
- Gn a des as di rpikêyes dins ci aireye ci.
- E moes d’ nôvimbe, on plante les as : ele dimorront dins tere tot l’ ivier. — M. Anselme.
- I m’ fåt deus schipes d’ a po ci rcete la. — C. Massaux.
- Ça s’ magne avou ene såce a l’ a.

Ratourneures[candjî]

ene tiesse u ene bole d’ a : agnon di l’ a.
sclat d’ a, schåfe d’ a, sclepe d’ a, schipe d’ a : cwårtî d’ a (boket di l’ agnon d’ a).
ene tresse u ene tike u on rin u on tchaplet d’ as : des as arindjîs e tchinne, treyîs pal cawe, metous po esse wårdés.

Mots d’ aplacaedje[candjî]

a d’ coloûte, a des håyes, a des oûsses, a des vegnes, a-d’-tchamp, såvadjès as, yebe ås as

Ratournaedjes[candjî]

a

Inglès: garlic ^(en)
Neyerlandès: knoflook ^(nl)

tiesse u bole d’ a ; agnon di l’ a

Francès: bulbe d’ail

sclat d’ a ; schåfe d’ a ; sclepe d’ a ; schipe d’ a

Francès: gousse d’ail