e

cénkinme pitite lete et deujhinme voyale di l’ alfabet latén.
chife catoize e sistinme egzadecimå.
- Li grijhe coleur avou l’ côde rodje-vert-bleu (RVB) 238, 238, 238 pout si scrire « #eeeeee » u co « #eee » dins ene foye di stîle (CSS), avou des grandès u ptitès letes.

Note

Cisse lete cial ni doet nén esse maxheye avou l’ lete foirt ershonnante di l’ alfabet cirilike : е.

Waitîz eto

Lijhoz l’ årtike Lete E so Wikipedia

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén "in illo" (minme sinse)

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes :
  - (divant on sustantif) /ɛ/ /o/ /u/ /a/ /ɛ̃/ /ã/ ; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 2.5 .
  - (divant on pårticipe prezintrece) /ɛ/ /a/ /ɛ̃/ /ã/; miersipepieuzmint e l’ notule ALW 2.86 .
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɛ/

Divancete

**Alofômes**
e	e-n

	singulî	pluriyal
omrin	e / e l' (divant voyale)	ezès
femrin	el / e l' (divant voyale)	ezès

e (nén candjåve)

divant on sustantif omrin defini li cmince pa ene cossoune (vout dire: dins li).
- Dji m' pormoenne e bwès.
- Elle esteut-st e corti.
divant on sustantif omrin defini ki cmince pa ene voyale (pout esse replaecî pa dins, avou l' årtike l' ki dmeure).
- Metoz çoula e l' årmå.
(pus stroetmint) dins (divant sacwants sustantifs u nos prôpes femrins, avou rsaetchaedje di l' årtike).
- Ça s' a passé e France.
- I s' a tapé e Mouze.
- Gn aveut des soris e scole.
dins (divant des prezintoes, omrins u femrins)
- E ç' payis ci, vos seroz cwite des hapeus d' boûsse.
- End a e sacwants plaeces.
- Dj' a ene pire e m' solé.
- Esmayel si feme, ele serè reclôse e leu måjhone — Lucyin Mahin, Vera.
(pus stroetmint) dins (on metou lingaedje).
- Rimetoz mu ci tecse la e walon.
- Li djudje breya on cmandmint e l' almand — Joseph Minet (fråze rifondowe).
(toponimeye) divant sacwants nos d' plaece.
- I dmeure e-n Ôvîfa.
- C' est ene porminåde e Djambe avou les scrijheus did la.
divant on pårticipe prezintrece, marcant ene accion ki s' fwait e minme tins.
- Rotans e tchantant.

Ratourneures

walon e scole: cours di walon tins des scoles ordinaires.
F. "wallon à l'école".
mete ene sacwè e plaece : el bén rindjî.
F. "ranger".
e trexhe (Loukîz a : trexhe)
va s’ tchire e Mouze, on voerè t’ cou (Loukîz a : Mouze)

Parintaedje

(minme sourdant etimolodjike)

e- (betchete)

Mots d’ aplacaedje

el#Etimolodjeye 2 («e li» divant sustantif femrin)
ezès (e les)
eto
ewoeye
erote
tenoncô
tenawete
eneviè
mousse-e-stron, mousse-e-brén, mousse-e-flate
Enzivå
avou l' disfondowe « in »
- tinzintins
- infén

Sinonimeye

sinse d' ecloymint (e corti, e Mouze)

dins
divins

po des lingaedjes

dins
divins

divant on pårticipe prezintrece (e tchantant)

tot
etot

Notule d’ uzaedje

Gn a des cas la ki l' francès « en » n’ est nén ratourné pa « e » :

côper a bokets ; moussî a-n Almand, pårti a deus (gn a nole idêye di « dins li »)
F. "passer de main en main" = passer d’ ene mwin a l’ ôte
F. " de mal en pis" = todi pus pire ; i va todi pus må.

Omofoneye possibe

è (endè)

Rilomêye do mot

Li mot dins on tite di live, di gazete, di soce, di marke

E payis des shabotîs: roman da Joseph Calozet, mins la ki l' « e » est dizo l' disfondowe « o ».
E Djambe avou les scrijheus: antolodjeye des scrijheus d' Djambe

Ortografeyes

e (dins), el (dins li)

E li scrîta (1100-1600) :

ès :
es :

Divant 1900 :

ot : E212 ^(lére)
è : E203 ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

in :
è, èl : E1, E34
o, ol : S0
ou : C8
a :
è : C1, C9, C13, E21, O0, O2

E rfondou walon :

e, el : R9 ^(lére), R10 ^(lére), R13

e (dins on lingaedje, ou dvant on pårticipe prezintrece)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

è, èn' : O2
è, èn : C1
in :
an :
è : C9, C13, E1, E21, E34, O0, O4

E rfondou walon :

e : R13
e, e-n : R10 ^(lére), R17

Ôtès ortografeyes (avou des sourdants nén rkinoxhous) :

e, en : (rifondaedje ricandjî enawaire)

Ratournaedjes

sinse d' ecloymint (e corti, e Mouze, e scole)

Loukîz a : dins

Almand : im ^(de) omrin, in ^(de) (der) femrin
Inglès : in ^(en)
Espagnol : en ^(es) (el, la)
Francès : dans ^(fr) (le, la), à ^(fr) (wallon à l'école), ès ^(fr) (docteur ès science)
Neyerlandès : in ^(nl)

divant sacwants nos d' plaece

Francès : en ^(fr) (en Avignon)

divant on pårticipe prezintrece

Inglès : viebe avou l' cawete -ing ^(en) (singing) metou tot seu u après while ^(en)
Francès : en ^(fr) (en chantant)
Neyerlandès : viebe avou l' cawete -end ^(nl) (zingend) metou tot seu

Waitîz eto

Lijhoz l’ årtike Divancetes_el_toponimeye#Divancete_e so Wikipedia