Aller au contenu

so

Èn årtike di Wiccionaire.
Loukîz eto : sô.

Walon (Rifondou)

[candjî]

Etimolodjeye 1

[candjî]

Tayon-bodje latén « super » (minme sinse).

Divancete

[candjî]
Alofômes
so sor

so (nén candjåve)

  1. do costé di dzeu di.
  2. a (dins ene metowe plaece).
    • Il a dvou ndaler so l' etrindjir po trover d' l' ovraedje.
    • Les colebeus d' Gougnere fijhént tape so Orleyan.
  3. divins, dins.
    • Dji l' a veyou so l' gazete.
    • I n' såreut dmorer so s' buro tote djoû.
    • Il esteut so l' trén avou mi.
    • So s' colere, il a spiyî deus assîtes.
    • Il est evoye so ene cinse el France.
  4. di.
    • I vike so ses rintes.
  5. dizo.
    • Il a atchté so l' no d' èn ôte.
    • Dji l' a yeu so mes ôres.
  6. diviè.
    • Ça est ene miete sol pitit.
    • El tins est so l' incertin. — Motî do Coûtchant walon (fråze rifondowe).
    • Les ptits efants, li cour e liesse,
      Di boune oumeur si dispiertèt
      Paski l' solo lût sol finiesse
      Del påjhûle tchambe wice k' i doirmèt. — Jean Dessard, D'ine cohe so l'aute, 1939, p.16, Avri (1897) (fråze rifondowe).
    • Mågré tot çou k’ on dit, nos polans aveur l’ espwer sol djoû di dmwin, cwand nos veyans, sol poite di l’ oujhene, li djonne ovrî speli on boket d’ gazete el plaece do ronfler tot fjhant s’ prandjire. — Arthur Xhignesse, « Bwègnes mèssèdjes & pititès gotes » (1905), p.14 (fråze rifondowe).
  7. eviè.
    • L' oraedje s' è va so Gochliye.
    • Les tanks endalént so France.
    • Dj’ aveu rçû l’ ôre d’ aler so Lidje al prumire eure. — Joseph Mignolet, « Al Bèle Fontinne », comèdèye di treûs akes, 1924, p.9 (fråze rifondowe).
    • Al Nouve Veye, å dierin tournant del rote, i toumît so ene martchande di laecea ki tcheryive so Sèrè. — Arthur Xhignesse (fråze rifondowe).
  8. dispu.
    • Siya, dji so-st ureuse, Djustin, mins… nos nos cnoxhans ddja so sacwants moes, et fåreut kécfeye aler pus lon. — Lorint Hendschel, So l’ Anuti.
  9. sol termene di.
    • Li ptite mere, so deus tours di mwin,
      A vite rimetou tot e plaece;
      So deus munutes, nos gårnumints
      Ont rtrové leus kesses et leus messes. — Martin Lejeune, “ Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune” p.147, « Nos ‘nn’ alans » (fråze rifondowe).
    • On s’ plait la dvins come des chamos,
      Pusk’ on-z î boet tot moirt a l’ aiwe,
      So ene shijhe, dj’ a conté pus d’ trinte côps
      Mi prezince å batch wice k’ on s’ saiwe. — Louis Lagauche, « So m’ tére » (1913-1920), « On drole di tampèrant » p.127 (fråze rifondowe).
    • Ki vass fé so t’ djournêye ? — Paul-Henri Thomsin, ratourtnant Tchantchès, c'èst po rîre, 2023, p.17 (fråze rifondowe).
  10. (eployî avou on sustantif å pluriyal divant et après) bråmint.
    • Vos m’ prometoz rôbes di soye et dinteles,
      Tchivås, carotches, et cados so cados. — Louis Lagauche, Tchansons tchusèyes, (1908-1912), «Mayon» p.31 (fråze rifondowe).
    • Pocwè don nos brognî
      Et s' voyî lete so lete,
      Wice k' on djåze di s' fé rmete
      Les siermints k' on-z a scrît,
      Dismetant k' e catchete
      On cwirt a s' rivey ? — Jean Dessard, D'ine cohe so l'aute, 1939, p.97, Bisbisse (1924) (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]
  1. so des tchôdès braijhes
  2. onk so l' ôte
  3. taper sol mwin d' èn ôte u : dire so èn ôte : dins ene håsse, mete on pris pus hôt k' lu.
    F. enchérir, renchérir.
  4. So Hodimont : no di des plaeces metowes sovrinnmint.
  5. mete so l' eglijhe : mete a l' aberteke.
    F. dans.
  6. so tchamps so voyes
    F. toujours en vadrouille.
  7. So les Trîxhes, so les Trîs, so les Tchampeas : no di des plaeces di sacwants viyaedjes.
  8. So les Taeyes : lomaedje do voyaedje des Taeyes dins ene fråze.
  9. sol cogne di : tot prindant l' cogne di.
    F. sous la forme de.
  10. Il est ene miete sol doûs : ene miete sot, ene miete dimey-doûs
    F. un peu toqué.
  11. aler so 50 ans : les aveur bénrade.
durêye
Parintaedje
[candjî]
  • dissu (divancete et adviebe)
  • sor- (betchete).
  • su (spitron).

(minme sourdant etimolodjike)

Mots d’ aplacaedje
[candjî]
Sinonimeye
[candjî]

dissu, ådzeu di

Omofoneye possibe
[candjî]
  • /sɔ/
    • so (ricomprindaedje di «såf»)
    • sot (fô).
    • dji so (codjowa do viebe " esse ").
  • /sy/
    • si (prono coplemint, F. se., su e l' Årdene.)
    • si (prezintoe d' apårtinance, F. son., su e l' Årdene.)
    • si (aloyrece, F. si., su e Payis d' Vervî.)
    • si (adjondrece, F. ainsi., su e Payis d' Vervî.)
    • soû (F. seuil., su e sacwants sorcoines.)
Pwaire minimom
[candjî]
  • sô (addj.; k' a trop boevou).
  • sô (o.n.; dimeye mastoke).
  • så (åbe).
  • sôt (o.n.; hope).

Notule d’ uzaedje

[candjî]
  • Dizo l' influwince des lingaedjes tîxhons, li walon eploye kécfeye li divancete « so » la k' on francès-cåzant ratindreut « a » ou « dins ». Metans sol monde, sol tere, sol soû, sol rowe, so l' ouxh evnd.
  • L' eployaedje pol durêye est prôpe å walon et li ci pol plaece et l' direcicon est puvite disconsyî e francès, minme s' il egzistêye tolminme.
Ortografeyes
[candjî]
Divant 1900 :
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]
do costé di dzeu di
a (ene metowe plaece)
di (viker so ses rintes)
dizo (sol no d' èn ôte)
diviè (li tins est so l' incertin)
eviè, dins l' direccion di (li tins est so l' incertin)

Etimolodjeye 2

[candjî]

Codjowa

[candjî]

so

  1. indicatif prezintrece, prumire djin do singulî, do viebe « esse ».
Ortografeyes
[candjî]
Divant 1900 :
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]
1ire djin do singulî do viebe «esse»
Prin del pådje «https://wa.wiktionary.org/w/index.php?title=so&oldid=418618»