waguer
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Bodje « wague », avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- prononçaedje zero-cnoxheu : /wa.ˈɡe/ (minme prononçaedje pattavå)
- Ricepeures : wa·guer
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | wague |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | waguez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | wagans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | wagnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | wagrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | waguéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | wague |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | wagué |
Ôtes codjowaedjes | come baguer |
waguer (v. sins coplemint)
- toumer so lu-minme, e gros bokets.
- Tot l' toet del taeye a wagué d' on plin côp
- Les teres ont wagué." (rl a: riwaguer, croûler, regoliner).
- L' aiwe tot rognant si årzeye londjinnmint, soxhe a soxhe,
Voet pinde l' aiye ås raecenes foû d' tere, tot pourixhant,
Et l' åbe, tot pierdant les foices di si assize et di s' pan,
I n' lyi fåt pus wai d' tchoi po k' i n' wague ou k' i n' froxhe
— Louis Lagauche, "L' inmant" (1947), p. 74 (fråze rifondowe).
- (pus stroetmint) tot djåzant d' on bastimint.
- si stårer al tere tot djåzant d' ene tchedje.
- li tchår a wagué avå les voyes.
- On dit k' l' årzeye a wagué et k' a rçût ene båre di fier so s' tiesse — Louis Lagauche, "Li hatche di bronze" (1937), p. 50 (fråze rifondowe).
- toumer tot djåzant d' ene pezante sacwè.
- L' ome a wagué djus di s' tcherete.
- Li cocher loucrè bén a ç' k' on n' wague nén al valêye, Aniouchka… — Paul-Henri Thomsin, ratournant Li diâle è cwér, ine avinteûre di Bakelandt l’èspiyon di Napolèyon à Lîdje, 2009, p. 23 (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî]- wagaedje, wagmint
- waguea, waguêye, wagueure
- riwaguer
- wagler, wagter
- Loukîz a : « wague »
- Loukîz a : « wache »
Mots d’ aplacaedje
[candjî]Sipårdaedje do mot
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : R13
Ratournaedjes
[candjî]toumer so lu-minme
- Francès : s’effondrer (fr)
tot djåzant d' on bastimint
- Francès : s’ébouler (fr), s’effondrer (fr), s’écrouler (fr)
si stårer al tere tot djåzant d' ene tchedje
- Francès : s’étaler (fr), s’écrouler (fr), se renverser (fr)
toumer djus tot djåzant d' ene pezante sacwè
- Francès : s’abattre d'une masse (fr)