fotche

Cial, n a des racsegnes eciclopedikes so les fotches

Ene fotche di fier, ås cwate dints, ey ene viye di bwès, ås troes dints

Walon

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén "furca"; mot cité dins l’ FEW 3 885a.

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes :
    • usteye : /fɔʧ/ /fuʧ/ /fuːʧ/ /fuʀʧ/ (oyon O.OU)
    • pårtixhaedje d' èn åbe... : /fʀuʧ/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /fɔt͡ʃ/
• Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
fotche	fotches

fotche f.

1. usteye des cinsîs, et des diåles, avou on long mantche et des dints å dbout, po-z apicî åk tot picant dvins.
   • Les longowès fotches, atakèt les taesseas. — H. Simon (fråze rifondowe).
2. pårtixhaedje e deus d' on bwès ki crexhe, d' ene voye.
   • On côpéve ene fotche d' on mete di hôteur, et l' piker e tere. — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
   • Èn åbe ås deus fotches. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).

Ratourneures

1. fotche a deus dints, a cwate dints, a cénk dints, a shijh dints u: fotche ås deus dints, ... : sôres di fotches po l' four, l' awousse, envd.
2. fotche a dijh dints u: fotche ås dijh dints u: fotche di pires : po tcherdjî ås graevetes.
3. fotche ås crompires : sôre di fotche avou des ptitès boles å dbout des dints po n' nén coixhî les canadas.
4. croye al fotche : croye ki fwait deus royes å côp.
5. tchessî a côps d' fotche : tchessî evoye sins politesse.
   • Ele ni låtche nén l' idêye di fé rcotchessî l' novea mwaisse di scole a côps d' fotche. — A. Masson (fråze rifondowe).
6. si rniper al fotche : esse må moussî.
   • Cwand onk esteut gåtchmint abiyî, on lyi djheut «ti t' as stî rniper al fotche».
7. so côp so fotche : docô (totshûte)
   • On n' pout nén mete e tere les moirts so côp so fotche; i fåt ratinde les troes djoûs. — A. Laloux (fråze rifondowe).
8. al fotche al loke
9. so pås so fotches
   1. fote so pås so fotches
   2. mete so pås so fotches
10. so pî so fotche
    1. esse todi so pî so fotche : esse todi presse; on dit eto : esse pindou å clå.
11. marker al croye a fotche : sicrire deus côps les commissions d' ene pratike ki vént atchter al croye.
12. del fotche al fortchete : dijhêye po mostrer tote li tchinne di sorwoeyance d' èn amagnî.

Parintaedje

• fortchêye, fortchete, fortchea, fortchetêye
• fortchet, fortcheure
• fortchou
• fotchrê, fotchroûle
• fortchî, fortcheye, fortcheu
• efortchî, efortchaedje

Sinonimeye

• fonne, fonnete
• fortchet
• traeyin
• scheurece

Ortografeyes

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• fourtche : O0, S104, S117
• foûtche : S0
• foutche : C8, O0
• froutche (åbe, voye) : S17 p. 44, S117

E rfondou walon :

• fotche : R13

Ratournaedjes

± usteye avou des dints po piker dins ene sacwè

• Arabe marokin : مدرة =‎ medra
• Inglès : pitchfork; del fotche al fortchete : from farm to fork.
• Francès : fourche ^(fr)
• Gåmès : foûne
• Neyerlandès : mestvork

± pårtixhaedje do bodje d' èn åbe Loukîz a : fortcheure

± pårtixhaedje d' ene voye

• Francès : fourche ^(fr), bifurcation ^(fr)

Co a mete e plaece : so pî so fotche : toujours disponible; del fotche al fortchete : de la fourche à la fourchette.