fotche

Walon (Rifondou)

• 

  ene fotche di fier, ås cwate dints, ey ene viye di bwès, ås troes dints

Etimolodjeye

Tayon-bodje latén "furca"; mot cité dins l’ FEW 3 885a.

Prononçaedje

• AFE :
  • diferins prononçaedjes :
    • usteye : /fɔt͡ʃ/ /fut͡ʃ/ /fuːt͡ʃ/ /fuʀt͡ʃ/ (oyon O.OU)
    • pårtixhaedje d' èn åbe... : /fʀut͡ʃ/
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /fɔt͡ʃ/  ^{aschoûtez lu}
• Ricepeures : nén rcepåve

Sustantif

singulî	pluriyal
fotche	fotches

fotche f.

1. usteye des cinsîs, et des diåles, avou on long mantche et des dints å dbout, po-z apicî åk tot picant dvins.
   • Les longowès fotches, atakèt les taesseas. — Henri Simon (fråze rifondowe).
2. pårtixhaedje e deus d' on bwès ki crexhe, d' ene voye.
   • On côpéve ene fotche d' on mete di hôteur, et l' piker e tere. — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
   • Èn åbe ås deus fotches. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe).

Ratourneures

1. fotche a deus dints, a cwate dints, a cénk dints, a shijh dints u: fotche ås deus dints, ... : sôres di fotches po l' four, l' awousse, envd.
2. fotche a dijh dints u: fotche ås dijh dints u: fotche di pires : po tcherdjî ås graevetes.
3. fotche ås crompires : sôre di fotche avou des ptitès boles å dbout des dints po n' nén coixhî les canadas.
4. croye al fotche : croye ki fwait deus royes å côp.
5. tchessî a côps d' fotche : tchessî evoye sins politesse.
   • Ele ni låtche nén l' idêye di fé rcotchessî l' novea mwaisse di scole a côps d' fotche. — Arthur Masson (fråze rifondowe).
6. si rniper al fotche : esse må moussî.
   • Cwand onk esteut gåtchmint abiyî, on lyi djheut «ti t' as stî rniper al fotche».
7. so côp so fotche : docô (totshûte)
   • On n' pout nén mete e tere les moirts so côp so fotche; i fåt ratinde les troes djoûs. — Auguste Laloux (fråze rifondowe).
8. al fotche al loke
9. so pås so fotches
   1. fote so pås so fotches
   2. mete so pås so fotches
10. so pî so fotche
    1. esse todi so pî so fotche : esse todi presse; on dit eto : esse pindou å clå.
11. marker al croye a fotche : sicrire deus côps les commissions d' ene pratike ki vént atchter al croye.
12. del fotche al fortchete : dijhêye po mostrer tote li tchinne di sorwoeyance d' èn amagnî.

Parintaedje

• fortchêye, fortchete, fortchea, fortchetêye
• fortchet, fortcheure
• fortchou
• fotchrê, fotchroûle
• fortchî, fortcheye, fortcheu
• efortchî, efortchaedje

Sinonimeye

• fonne, fonnete
• fortchet
• traeyin
• scheurece

Ortografeyes

Divant 1900 :

• fotche : C9a

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

• fourtche : O0, O4, S104, S117
• froutche (åbe, voye) : S17 p. 44, S117
• foutche : C8, O0
• fotche : C1, E1, S0
• foûtche : S0

E rfondou walon :

• fotche : R10 ^(lére), R13

Ratournaedjes

usteye avou des dints po piker dins ene sacwè

• Arabe marokin : مدرة =‎ medra
• Inglès : pitchfork; del fotche al fortchete : from farm to fork.
• Francès : fourche ^(fr)
• Gåmès : foûne
• Neyerlandès : mestvork

pårtixhaedje do bodje d' èn åbe Loukîz a : fortcheure

pårtixhaedje d' ene voye

• Francès : fourche ^(fr), bifurcation ^(fr)

Cisse pådje u ci hagnon ci est co a scrire, u a mete d’ adrame. Si vos avoz des cnoxhances so l’ sudjet, vos l’ ploz fé vos-minme.

Co a mete e plaece : so pî so fotche : toujours disponible; del fotche al fortchete : de la fourche à la fourchette.

Waitîz eto

Lijhoz l’ årtike fotche so Wikipedia