apicî
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Do viebe « picî » avou l’ betchete « a- » d’ aprepiaedje des viebes. Oubén racuzinåve avou l’ burton pegañ et l’ roumin apuca, minme sinse.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.pi.ˈsiː/ /a.pi.ˈsi/ /a.pœ.ˈsi/ /a.pi.ˈsɛ/ /a.pi.ˈse/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.pi.ˈsiː/
- Ricepeures : api·cî
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | apice |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | apicîz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | apiçans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | apiçnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | apiçrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | apicive |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | apice |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | apicî |
Ôtes codjowaedjes | come picî |
apicî (viebe å coplemint)
- prinde avou ses mwins, avou ses grawes, et bén tni.
- (Les ptits gaméns so les tchvås-godets) Dj’ a-st avindou l’ flotchêye, mins dju n’ l’ a seu apicî. — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece, a « avinde » (fråze rifondowe).
- Li pus hinke di nos deus coperes
Vis apice l’ ôte pal plin gozî
Et d’ on côp d’ tiesse el bouxhe conte tere. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «Les randahes», p.118 (fråze rifondowe). - Por on manant, dji vos l’ garanti,
Apicî on pwin, i volerè è prîjon.
Mins lès pourcias qu’ont l’ brès long
Il âront todi raîson. — Jacques Desmet. - I pierdèt l' tiesse, volèt-st ås måjhires, disk' a tant k' ele end åye apicî onk. Ele li poite evoye; on l' etind s' alonti tot crêcsant — MFab, "Li hatche di bronze" (1937), p. 70 (fråze rifondowe).
- (djustice) prinde po mete el prijhon.
- Il ont-st apicî les voleus — Båze di dnêyes di l’ Årdene nonnrece (fråze rifondowe).
- (imådjreçmint) etinde, comprinde.
Ratourneures
[candjî]- et ki l’ diåle t’ apice (response måloniesse a « ki l’ Bon Diu vs benixhe », aprume dit e francès
Parintaedje
[candjî]Mots vijhéns
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Ratournaedjes
[candjî]prinde avou ses mwins et serer
prinde po mete el prijhon
Pårticipe erirece
[candjî]apicî omrin
- Pårticipe erirece omrin do viebe "apicî".
Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | apicîî | apicîîs |
femrin padrî | apicîeye | apicîeyes |
femrin padvant | apicîeye | apicîeyès |
apicî omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)
- k' a stî apicî.
- Si taye fene, aloyante, plinne di gråce et d’ beaté,
Merveye ki l’ mwaisse esteut seu capåbe d’ edvinter
Si grêye k’ inte ses deus mwins on l’ ténreut apiceye
Si ploye tot come on djonc k’ on doûs vint balance— Martin Lejeune, Bultén del Societé d' Lidje, "L’crèyåcion d’Eve", tome 43, p. 140 (fråze rifondowe).
- Si taye fene, aloyante, plinne di gråce et d’ beaté,
Sinonimeye
[candjî]Ratournaedjes
[candjî]Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Viebes do walon avou l' betchete a- d' aprepiaedje
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come picî
- Motlî do walon pol djustice
- Mots do walon avou on sinse imådjrece
- Mots do walon avou des ratourneures
- Pårticipes erireces do walon
- Viebes do walon ki l' pårticipe erirece est parey ki l' infinitif
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon metous padvant ou padrî