gårni
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje vî francike « warnjan » racuzinåve avou l' francès « garnir » et l' inglès « warn » avou l’ cawete di codjowaedje « -i » des viebes
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /ɡɒːʀ.nɪ/ /ɡɔːʀ.ni/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ɡɔːʀ.ni/
- Ricepeures : går·ni
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | gårni / gårnixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | gårnixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | gårnixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | gårnixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | gårnirè / gårnixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | gårnixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | gårnixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | gårni |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | gårni / gårnixh |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | gårnixhoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | gårnixhans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | gårnixhnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | gårnirè / gårnixhrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | gårnixheu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | gårnixhe |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | gårni |
Ôtes codjowaedjes | come prusti |
gårni (viebe å coplemint)
- diner çou k' ene sacwè a mezåjhe.
- E wice k' i gn aveut nou ritchåd
Ki voleut disloyî s' boursete,
Li Bon Diu divins les måjhinetes,
Apoirtéve po gårni l' årmå. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), "Les roies", p.10 (fråze rifondowe). - Soltins k' Houbert a stî gårni li tchvå et l' ateler, elle ont fwait les schieles, e tchafiant — Rodolphe Dedoyard (fråze rifondowe).
- E wice k' i gn aveut nou ritchåd
- rafûler d' gågåyes.
- Ele va gårni ses finiesses pol dicåce — Motî d’ Nivele (fråze rifondowe).
- HOUBERT. Mins pocwè n' a t on nén gårni l' vinåve don ? Tot Djudla Mouze divreut-st esse al gåre…
LIZE. - C' est rapôrt ås beas parints a divni d' nosse Djan.
FRANCWES. (a Houbert) - I vs va maryî hin l' gayård?. — Joseph Mignolet, "Li vôye qui monte" (1933), p.4 (fråze rifondowe). - Rissaetchîz do brouwet l' agnon piké des clawsons et l' bouket gårni — Charles Massaux (fråze rifondowe).
- Les piyônes dinèt a plaijhi des grossès rodjès fleurs po gårni l' finiesse al porcession — Joseph Houziaux (fråze rifondowe).
- (viebe å coplemint) rafûler d' ene ôte sacwè.
- Et les hôtès yebes et les fleurs,
Gårnixhént les talus d’ sankisses. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.172, “Drî les Rowes” (fråze rifondowe).
- Et les hôtès yebes et les fleurs,
- ahessî avou des meubes.
- Li r’glatihante powésêye èbèlihév’ di ses éles d’ôr li houlêye tâve, li foûme èclôse, li scrif’tôr, ki gârnihît s’ tchambe — Joseph Mignolet, "Les håyes sont rfloreyes", "L' aloumire", 1921, p. 48.
Ratourneures
[candjî]- cwårtî gårni: cwårtî ahessî avou des meubes.
- Ele a dmanou dvins on cwårtî gårni emon m' sour. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.79 (fråze rifondowe).
- « Dji m’ marèyereû sins fé pus longue intrêye »
dihéve-dj’ ine fèye à m’ bèle mére à div’ni
« Mins wice volez-v’ qui dj’ vâye avou vosse fèye
dji n’ troûve nin minme on p’tit qwårtî gårnî » — Joseph André, È grunî di m’ bèle-mére.
Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : E89
Ratournaedjes
[candjî]cwårtî gårni
- Francès : appartement meublé
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Mots do walon vinant do vî francike
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do francès
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot d' l' inglès
- Viebes do walon avou l' cawete -i
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come prusti
- Viebes del cwatrinme troke
- Mots do walon avou des ratourneures