haire
Apparence
Etimolodjeye 1
[candjî]haire | haeyi |
Tayon-bodje vî francike «hatjan», romanijhî el Gåle (* «hatīre» (adon parint avou l' francès « haïr », l' inglès « hate », l' almand « hassen »; mot cité dins l’ FEW 16 178.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /hɛːʀ/ /heʀ/ /eʀ/ (H prumrece) (betchfessî ai)
- prononçaedje zero-cnoxheu : /hɛːʀ/
- Ricepeures : nén rcepåve
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | hai |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | haeyoz |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | haeyans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | haiynut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | hairè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | haeyeu |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | haiye |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | hai / haeyou |
haire (viebe å coplemint)
- vey evi.
- Fåt haire li mintreye — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Leye et s' måråsse si haeyèt dispoy lontins — Motî Forir (fråze rifondowe).
- Mi, dji hai l' complumint — Motî Forir (fråze rifondowe).
- A pårti di ç' djoû la, Pitit a haeyou li scole — Joseph Calozet (fråze rifondowe).
- Après aveur haeyou do pus parfond di mi åme
L' Almagne, li grande Almagne et tos ses fels bôdårts,
Dj' a stî bodjî m' tchapea dvant les croes d' nos sôdårts,
Et fwait çou k' dj' a polou po radouci les låmes
Del veve et d' l' orfulin— Louis Lagauche, "L' inmant", Ås walons, (1947), p. 115 (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]Parintaedje
[candjî]Mots d’ aplacaedje
[candjî]hait-l'-ovraedje, hait-l'-ovrî, hait-paye, hait-djins, hait-l'-feme
Sinonimeye
[candjî]Sipårdaedje do mot
[candjî]Ortografeyes
[candjî]E rfondou walon :
Li mot n’ est nén dins : R13
Ratournaedjes
[candjî]Etimolodjeye 2
[candjî]Addjectif
[candjî]singulî | pluriyal | |
---|---|---|
omrin | haire | haires |
femrin atribut | haire | haires |
femrin epitete (todi padvant) |
haire | hairès |
haire omrin et femrin
- målåjhey, tot djåzant d' ene djin.
- L' efant est haire : i fwait ses dints — Motî Haust (fråze rifondowe).
- Si dji n' î prind nén asteme, dji va divni haire, dji va tourner a viye haeyåve feme — Guy Belleflamme (fråze rifondowe).
Ratourneures
[candjî]Parintaedje
[candjî]Sinonimeye
[candjî]Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : R13
Ratournaedjes
[candjî]Omofoneye possibe
[candjî]here (ome, monsieu)
Categoreyes :
- Mots do walon
- Walon
- Dobès rfondowes do walon
- Mots do walon vinant do vî francike
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot do francès
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot d' l' inglès
- Mots do walon do minme sourdant k' on mot d' l' almand
- Mots avou on H prumrece
- Mots avou l' betchfessî ai
- Mots do walon d' on seu pî
- Viebes do walon
- Mots do walon avou des ratourneures
- Mots do grand Payis d' Lidje
- Mots do grand Payis d' Nameur
- Sivierbas do walon
- Addjectifs do walon
- Addjectifs ås cénk cognes ortografikes
- Addjectifs do walon ki l' omrin et l' femrin sont pareys