hanter

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje norwès « heimta » ‎(« kidure al måjhone »), pal voye do vî francès « hanter ».

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /hɑ̃ː.ˈte/ /hɔ̃ː.ˈte/ /hɑ̃ː.ˈtiː/ /ɑ̃ː.ˈte/ /ɑ̃ː.ˈtɛ/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /hɑ̃ː.ˈte/
Ricepeures : han·ter

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	hante
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	hantez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	hantans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	hantnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	hantrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	hantéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	hante
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	hanté
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

hanter

(v. sins coplemint) si rescontrer, tot djåzant d' on valet et d' ene crapåde, dins l' idêye di s' maryî.
- Mi, dj' a m' pinsêye, après nosse moirt,
  K' on boet, k' on hante e paradis. — Henri Forir, Blouwett lîgeoiss, On to p'ti filozof, 1843, p.27 (fråze rifondowe).
- Adon k' Gaston l' platchteye, Djåçlene lyi dit Asteure, nos n' polans pus hanter. — Marcel David (fråze rifondowe).
- Båre n' a måy volou hanter…
  Les omes, por leye, c' e-st ene pufkene !
  Ele inme mî d' cwefer Sinte Catrene,
  Ki di s' leyî ene miyete tchoufter— Joseph Vrindts, "Racontules et råtchåds" (1920), p.143; "Riscompinse" (fråze rifondowe).
- Et dvant s' dierin louca
  L' amour m' a fwait djurer
  Po respecter s' memwere
  Di n' djamåy pus hanter. — Jean Dessard, D'ine cohe so l'aute, 1939, p.63, Djônèsse è doû (1933) (fråze rifondowe).
- Rabressans nos po nos cwiter puski c' est ouy li dierinne feye E vosse måjhone ki dj' n' î vén pus hanter (Guillaume Apollinaire).
(vî vî mot) håbiter.
- Car le veys, et hantay tant son hosteit que je en saray bin veriteit recordeir.
(viebe å coplemint) cåzer sovint avou.
- Les novea-vnous, å pus sovint, ni hantnut waire les djins do viyaedje. — Marcelle Uyttebrouck (fråze rifondowe).
(viebe å coplemint) aler vey, po s' maryî avou (si monkeur).
- Vos veyoz k’ i fwait des antchous,
  Po sayî do hanter l’ båshele ;
  Li djonne kimere est frisse et bele,
  Et nosse gayård e-st on marlou. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «Li bâhège di Judas», p.132 (fråze rifondowe).
- Djel vôreu hanter
  Mins dj' so todi rbouté
  Ca ele hante li boigne macasse
  On bonasse
  K' e tot tins
  Fwait l' martchand d' tchéns ! — Jean Bury, Joyeux rèspleus (1899), "Po plaire à Nanèsse" (fråze rifondowe).
- I s' meta so les rangs po hanter Pôldene. — Émile Sullon (fråze rifondowe).
- I m’ a fwait bele po k’ vos m’ hantexhe … et assez biesse po ki dji m’ laiye adire ! — Paul-Henri Thomsin, ratourtnant Tchantchès, c'èst po rîre, 2023, p.38 (fråze rifondowe).
(v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « avou ») aler vey, po s' maryî avou (si monkeur).
- Dj' a hanté avou vosse feme. — Lucyin Mahin, ramexhnaedje.
(v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « avou ») cåzer sovint avou.
- Si ti t' metes a hanter avou ça, ti serès gåy.

Ratourneures

tins k' on-z a hanté: crapådaedje
- Li mariêye a mètou si noûve rôbe à fleûrs; so sès spales, elle a mètou on breune châle èt si p'tit vizèdje èst tot fris' dizos l' blanke côrnete qui lî va bin. Insi, vo-l'-la v'nou li grand djoû, vo-l'-la li mariêye. Èt l' djône feume si rapinse di tot l' tins qu' èlle a hanté, èlle louke tot åtoû d' lèy li campagne avou tos les grains qui crèhèt. — Jean-François Renkin, dins Li vîye bûse.