Aller au contenu

hazi

Èn årtike di Wiccionaire.

Etimolodjeye

[candjî]

Tayon-bodje vî francike * « haitjan » ‎(« broûler »), did la l' idêye k' on tchåfe on clå po l' astoker; adon racuzinåve avou l' almand « heizen »; mot cité dins l’ FEW 16 126a.

Prononçaedje

[candjî]

Viebe

[candjî]
Djin et tins Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) hazi / hazixh
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) hazixhoz
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) hazixhans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) hazixhnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) hazirè / hazixhrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) hazixheu
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) hazixhe
pårt. erirece (dj’ a, vos av) hazi
Ôtes codjowaedjes come prusti

hazi

  1. (viebe å coplemint) astoker on clå, ene visse tot l' tchåfant foirt po k' i tegne mî.
    • On hazixh on clå. Motî Haust (fråze rifondowe).
    • On n' såreu råyî ç' clå la, il est hazi d' l' ôte costé. Motî Forir (fråze rifondowe).
  2. (viebe å coplemint) (pa stindaedje do sinse) visser, ribouler.
    • Cwand dj' m' aprepa do lét
      Ki nos prindîs l' cadåve, k' esteut si froed, si setch,
      Dji manca do flåwi. Li sinne des deus djonneas,
      Hazixhant dvins cwate plantches, li coir di ç’ pôve viye åme,
      M’ a rivnou tot veyant l’ imådje di s’ rowe, ey ene låme
      A toumé foû d’ mes ouys so l’ ombion di s’ waxhea. Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.25, “Vîx Souv’nir” (fråze rifondowe).
  3. (viebe å coplemint) (imådjreçmint), (belès-letes) djonde solidmint.
    • L' amour restchåfe et mete al fiesse,
      Nos deus cours k' il a bén hazi. Martin Lejeune, "Prétimps dè coûr", 1897 (fråze rifondowe).

Parintaedje

[candjî]

Sinonimeye

[candjî]
astoker on clå, ene visse tot l' tchåfant foirt

Sipårdaedje do mot

[candjî]

w. do Levant

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
Li mot n’ est nén dins : C8

Ratournaedjes

[candjî]
astoker on clå, ene visse tot l' tchåfant foirt
visser, ribouler
djonde solidmint

Pårticipe erirece

[candjî]

hazi omrin

  1. Pårticipe erirece omrin do viebe "hazi".
    • L' amour restchåfe et mete al fiesse,
      Nos deus cours k' il a bén hazi. Martin Lejeune, "Prétimps dè coûr", 1897 (fråze rifondowe).

Codjowas

[candjî]
Dobès rfondowes
hazi hazixh
Do viebe «hazi»
  1. indicatif prezintrece, prumire djin do singulî
  2. kimandeu prezintrece, deujhinme djin do singulî, fôme camaerådrece

Addjectif

[candjî]
singulî pluriyal
omrin hazi hazis
femrin padrî hazeye hazeyes
femrin padvant hazeye hazeyès

hazi omrin (come addjectif djondrece, metou padvant u padrî l’ no)

  1. astoké tot åyant stî foirt tchåfé, riployî (tot djåzant del tiesse d' on clå).
  2. (pa stindaedje do sinse) clawé, vissé.
  3. (imådjreçmint) djondou solidmint.
    • I gn a sol tere ene iye ureuse,
      Wice ki l' amour, li påye, l' acoird,
      Hazis dvins des åmes djenereuses, Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 125, "Lu famile èst-one île ureûse" (fråze rifondowe).

Ortografeyes

[candjî]
Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
  • hazi : E1

Ratournaedjes

[candjî]
astoké tot l' tchåfant
clawé, vissé
djondou solidmint

Sourdants

[candjî]

Definixhas & ratournaedjes: Uzeu_copene:Scribus_electronicus#hazi & Uzeu_copene:Lucyin#Hazi