schaver
Ordinairmint | Dirî cossoune s’ on prononce /sk/ |
---|---|
schaver | eschaver |
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « excavare » (minme sinse); çou ki dene on mot avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes; mot cité dins l’ FEW 3 271b; motoit avou assaetchance do bodje neyerlandès « schaven » po les sinses la k' on grete purade ki «cåvler»; li sinse del houyreye a l' air di s' awè spårdou dins les tcherbonaedjes do Coûtchant walon, après 1500, a pårti del disfondowe lidjwesse «haver», pa fondaedje do H prumrece. Les troes sinses avént stî dispårtis dins R11.
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes :
- /ha.ˈve/ /ça.ˈve/ /ʃa.ˈve/ /ʃa.ˈvɛ/ (betchfessî sch, halcrosse rîlêye)
- (pa forcoridjaedje ch => tch) /t͡ʃa.ˈve/
- (pa fondaedje do H prumrece lidjwès dins l' motlî des houyires) /a.ˈve/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /ska.ˈve/ (waire u nén prononcî insi å 20inme sieke)
- diferins prononçaedjes :
- Ricepeures : scha·ver
Viebe
[candjî]schaver (v. sins coplemint)
Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | boute |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | boutez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | boutans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | boutnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | boutrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | boutéve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | boute |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | bouté |
Ôtes codjowaedjes | come bouter |
- (viebe å coplemint) fé ene rinneure (on trô nén fond, mins so ene grande longueur).
- Les grossès aiwes ont vnou schaver l' meur — Motî Haust (fråze rifondowe)..
- Li ci ki schave li trô, c' est lu ki tchait l' prumî ddins.
- C' esteut on schavé bwès, avou èn ôte bwès, schavé å rvier, ki vneut dsu, et on passéve li lin inte les deus pol broyî.
- fé ene grete sol pea.
- Dj' a schavé m' mwin conte li meur.
- Dj' a l' pea do djno tote schavêye.
- fé on côp dins on meube, on meur metou e coleur, ene schiele.
- F. effriter, égratigner, érafler.
- fé des ravås, tot djåzant d' ene foite plouve.
- Les oraedjes ont schavé tot l' roti.
- F. raviner.
- (imådjreçmint) bouter deur.
- I fåt aler schaver po wangnî po do pwin (Vîs Papîs, 1625).
- rl a: greter, xhaerbiner.
II. si schaver / s' eschaver [v.pr.] si dgreter. I s' a schavé tot l' keude. F. s'écorcher.
schaver 2
I. [v.c.]
- sicreper (des crompires, des raecenes, des peas, les boyeas).
- On schavéve les boyeas po fé les tripes. — Motî d’ Bastogne (fråze rifondowe). F. racler, râper. Ny. schaven.
- Alm. schaben. schaver l' rogne d' on må : sicreper li sûnaedje d' on må, pol medyî.
- F. cureter. ene poere qui schave o gozî : ene poere foirt seure, ki screpe li gozî.
- froter.
- Li rowe schave conte li begnon — Motî del Hesbaye (fråze rifondowe).
- rl a: schavé-nozete.
- divni rodje, come si on l' åreut screpé, tot djåzant del pea.
- Dj' a l' pea ki schave. Dj' a l' pea tote schavêye.
- L' efant est tot schavé dzo les bresses (ramexhné pa J. Haust).
- F. s'irriter, s'enflammer, s'échauffer.
- rusteler.
- cåzu toutchî, cåzu aduzer.
- L' areyoplane a schavé l' tere.
- rl a: schave-tere.
- F. effleurer, frôler.
II. [v.s.c.] manker (di). Il a schavé d' toumer a l' aiwe. F. faillir, être sur le point de. i schave al djalêye : i djale cåzu.
- F. il gèle presque.
Parintaedje
[candjî]- schavé, schavant
- schavaedje, schaveure
- schaveu, schaveuse, schavrece
- schavêye, schavea
- schavoe
- schavner, schavter
- dischaver
schaver 3 [v.c.]
- (mot d' houyeu) fé des rinneures dins l' tcherbon, po rsaetchî l' tere, po-z aveur pus åjhey d' abate.
- Li taeye est stroete, on l' a deur po schaver.
- Schaver, c' est rissaetchî l' schavaedje; do vî tins, c' esteut avou ene schavrece pus tård avou ene schaveuse (A. Van Calsteren).
- Rapinses tu cwand ns aléns al minire po chtroumfer del hoye? […] Tant pis, dji m' va schaver cial — Paul-Henri Thomsin, ratournant Lès schtroumpfs èt lès bèrikes èmacralêyes, 2021, p. 40 (fråze rifondowe).
- F. haver. schaver å daegn : schaver al tere. schaver å toet : schaver å plafond del taeye. schaver foû l' pire u : schaver emey : schaver po rsaetchî les agåjhes metowes inte les coûtches di hoye.
Ratournaedjes
[candjî]- F. , déchausser.
- Mots do walon
- Walon
- Mots avou l' betchfessî sch
- Mots do walon vinant do latén
- Viebes do walon avou l' cawete -er
- Mots do walon vinant do neyerlandès
- Mots avou l' betchfessî sch (halcrosse rîlêye)
- Mots ki l' prononçaedje zero-cnoxheu n' esteut waire u nén eployî å 20inme sieke
- Mots do walon di deus pîs
- Viebes do walon
- Viebes do walon ki s' codjowèt come bouter
- Mots do walon avou des ratourneures