semer
Apparence
Etimolodjeye
[candjî]Tayon-bodje latén « seminare » (minme sinse).
Prononçaedje
[candjî]- AFE :
- diferins prononçaedjes : /sɛ.ˈme/ /sɛ.ˈmɛ/ /sa.ˈme/ /su.ˈme/ /sme/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /sɛ.ˈme/
- Ricepeures : se·mer
Viebe
[candjî]Djin et tins | Codjowa |
---|---|
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’) | seme |
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs) | semez |
Cåzants Ind. pr. (nos, ns) | semans |
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle) | semnut |
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’) | semrè |
Cåzant D.I.E. (dji, dj’) | seméve |
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’) | seme |
pårt. erirece (dj’ a, vos av) | semé |
Ôtes codjowaedjes | sipepieus tåvlea |
semer (viebe å coplemint)
- hiner al tere del simince po fé crexhe des plantes.
- On seméve des rutabagas dins l' corti ås djotes — LBou (fråze rifondowe).
- hiner al tere des ôtes grins.
- taper tocosté, tot roviant.
- (imådjreçmint) rispåde tocosté.
- Mins l’vilmeûse mètchanceté, qui s’ècråhe di nos plåyes
S’ènûl’reût-st-èl vapeûr qui montr’eût dès bouyon,
Et tot r’toumant so l’tére, èle î sèm’reût pés qu’måy
Li hayîme di l’Amoûr qu’on s’deût inte vrêys Walons— Émile Wiket, Fruzions d' cour, p.170. - Vos passeus d' aiwe et vos vos naçales,
Vos pexhons, vos trôs, vos couvales
Semént del djoye å ptit valet
— Louis Lagauche, "L' inmant", Li tchanson del Mouze, (1947), p. 101 (fråze rifondowe).
- Mins l’vilmeûse mètchanceté, qui s’ècråhe di nos plåyes
- (viebe å prono) esse hiné al tere tot djåzant d' ene grinne.
- Li rgon si seméve al vole, al mwin, inte deus doets come on djheut — Serge Fontaine (fråze rifondowe).
Parintaedje
[candjî](minme sourdant etimolodjike)
- simince, siminçon, esmincî (fr= inséminer), esminçaedje (fr= insémination)
Ortografeyes
[candjî]Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :
E rfondou walon :
Ratournaedjes
[candjî]Prononçaedje
[candjî]/sə.me/
Viebe
[candjî]semer