tchawer

Walon (Rifondou)

Etimolodjeye

Bodje « tchawe », avou l’ cawete di codjowaedje « -er » des viebes

Prononçaedje

• AFE :
  • prononçaedje zero-cnoxheu : /t͡ʃawe/

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	tchawe
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	tchawez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	tchawans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	tchawnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	tchawrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	tchawéve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	tchawe
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	tchawé
Ôtes codjowaedjes	sipepieus tåvlea

tchawer (v. sins coplemint)

1. (criyaedje di biesse) criyî po sacwants oujheas et biesses.
   1. tot djåzant d' ene hoûlote.
      • Ene tchawe-sori lyi vna raezer s' calote; ene hoûlote, sol piket do pré Roland, tchawa. — Marcel Hicter (fråze rifondowe).
   2. tchîper a môde d' ene tchawe, tot djåzant d' èn ôte oujhea.
      • Li morete tchawe avou des crinnants "tchîp" et gruziner des ptitès årgudinnes sins cogne. — Stéphane Quertinmont.
   3. cwåker, tot djåzant d' on coirbå.
   4. boerler d' må tot djåzant d' biesses ås tetes.
   • I gn a rén d' foû mzeure po l' ci k' a l' cour vayant … cwand vos l' etindroz tchawer, abrokez tertos !— Paul-Henri Thomsin, ratournant e walon Walon’rèye, tére di lédjindes, 1998, p. 34 (fråze rifondowe).
2. cåzer po ene djin.
   1. cåzer bråmint.
      • Ele potche, ele tchawe, ele fwait paråde
        Di s' pitit pî, di s' pitite mwin,
        I gn a k' a stinde li bresse pol djonde,
        On såye, mins l' amour, ké capon— Martin Lejeune, "Œuvres lyriques du poète Martin Lejeune" p. 107, "Leûs manigances" (fråze rifondowe).
   2. raconter, dire (tocosté).
   • Si l' efant aveut polou lére ou seulmint speli a dmey bén li prumire pådje tote etire, li mame aléve co tchawer tocosté: mi fi k' a tourné l' foyou ! — Henri Forir (fråze rifondowe).

Parintaedje

• tchawaedje
• tchawter, tchawyî
• tchaweu, tchawteu, tchawieu
• tchawe, tchawete

Sinonimeye

• (cåzer bråmint) : Loukîz a : Motyince:cåzer bråmint/walon

Ortografeyes

Divant 1900 :

• chawez : E212 ^(lére)

E rfondou walon :

• tchawer : R10 ^(lére)

Ratournaedjes

criyî, tot djåzant d' ene hoûlote

• Francès : hurler ^(fr), criailler ^(fr)

tchîper a môde d' ene tchawe, tot djåzant d' èn ôte oujhea

• Francès : piailler ^(fr), brailler ^(fr)

cwåker tot djåzant d' on coirbå

• Francès : croasser ^(fr)

cåzer bråmint Loukîz a : Sinonimeye:cåzer bråmint