ateler

Walon (Rifondou)

Prononçaedje

AFE :
- diferins prononçaedjes : /a.tɛ.ˈle/ /a.tɛ.ˈlɛ/ /at.ˈle/
- prononçaedje zero-cnoxheu : /a.tɛ.ˈle/
Ricepeures : a·te·ler

Viebe

Djin et tins	Codjowa
Cåzant Ind. pr. (dji, dj’)	atele
Atôtchî(s) Ind. pr. (vos, vs)	atelez
Cåzants Ind. pr. (nos, ns)	atelans
Rwaitants Ind. pr., nam. (i/il, ele/elle)	atelnut
Cåzant Ind. fut. (dji, dj’)	atelrè
Cåzant D.I.E. (dji, dj’)	ateléve
Cåzant Suddj. pr. (ki dji, dj’)	atele
pårt. erirece (dj’ a, vos av)	atelé
Ôtes codjowaedjes	come bouter

ateler

(viebe å coplemint) haernaxhî, loyî on tchvå, on boû, a ene vweteure ou ene tcherete pol saetchî.
- Fir, li Nesse, d' ateler ene grosse cavale lomêye Poulete, ki Djåke aveut rivnou d' Cînè avou, on djoû d' fôre — Auguste Laloux, Les soçons, p. 27 (fråze rifondowe et rarindjeye).
(viebe å coplemint) (pa stindaedje do sinse) aloyî.
- El naeçale k’ e-st atelêye
  Tot djondant do vî molén
  Dji m’ rapinse ki di m’ djonne tins,
  Ene båshele do mî flotchtêye,
  Vineut pexhî tos les djoûs. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.165, “Es Barbou” (fråze rifondowe).
(viebe å coplemint) enustiyî, ekiper avou tout çou k' end a mezåjhe.
- Dji l' a-st atelé dispoy les pîs disk' al tiesse — Jean Laurent Lambert Remacle, Dictionnaire wallon et français, dans lequel on trouve la correction de nos idiotismes, par la traduction, en français, des phrases wallonnes (fråze rifondowe).
- Ateler dispoy les pîs djusk' al tiesse. — Motî Forir (fråze rifondowe).
(viebe å coplemint) apicî.
- Nosse pexheu n’ a måy ki si bon,
  D’ acori l’ dimegne a nole eure,
  D’ esse påjhûle et d’ aveur l’ aweur
  D’ ateler kéke bea gros pexhon. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), «Li pèheu», p.109 (fråze rifondowe).
(v. sins coplemint) ataker a-z ovrer.
- Dji n' atele k' a nouv eures et dmey.
(v. å coplemint nén direk eployî avou li dvancete « avou ») si margayÎ.
- Pa, dji pinséve ki gn åreut yeu ene trûlêye et dji vneu po mete l' inte-deus, mins dji voe ki c' est avou vosse feme ki vos voloz ateler. — Joseph Vrindts, « Li pope d'Anvers » (1896), p.78 (fråze rifondowe).
(viebe å prono nonlôtrece) si margayî.
- Divins les rouwales,
  I veyèt si sovint s’ måvler,
  Si houkî foû, braire, s’ ateler,
  K’ al longue i divnèt pés k’ des diåles. — Joseph Vrindts, ”Vîx Lîge” (1901), p.79, “Li p’tit Pît’lé” (fråze rifondowe).
(viebe å prono) si djonde l' onk a l' ôte.
- Djourmåy po discovri kéke sacwè,
  Mi loukeure va, trawe, s' atele,
  A çou k' èn ôte n' adjoute nén fwè. — Joseph Vrindts, « Pâhûles rîmês » (1897), p.2 (fråze rifondowe).

Ratourneures

ateler l’ tcherowe divant les boûs

Parintaedje

Sinonimeye

(boû, avou l' djeu): coyonker, djonde

Contråve

disteler

Ortografeyes

Divant 1900 :

atèlé : E203 ^(lére)
atelé : E89 ^(lére), E177a ^(lére)

Après 1900, foû rfondou (Feller, Feller ricandjî, nén Feller) :

E rfondou walon :

ateler : R10 ^(lére), R13

Li mot n’ est nén dins : C8

Ratournaedjes

mete les ahesses po raloyî ene biesse a èn ekipaedje k' ele va haetchî

Inglès : to harness ^(en), to yoke ^(en)
Francès : atteler ^(fr)